Nagroda jubileuszowa jako świadczenie nie mające charakteru wynagrodzenia

Nagroda jubileuszowa

Nagroda jubileuszowa jest świadczeniem pieniężnym związanym z stażem pracy pracownika i przysługującym na podstawie przepisów szczególnych, np. w oparciu o ustawę z dnia 18.11.2008 r. o pracownikach samorządowych, lub przewidzianych w wewnętrznych aktach prawnych pracodawców, np. w układach zbiorowych pracy albo regulaminach wynagradzania.

I tak na przykład art. 38 ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych, stanowi, że nagroda jubileuszowa przysługuje w wysokości:

• po 20 latach pracy – 75% wynagrodzenia miesięcznego,
• po 25 latach pracy – 100% wynagrodzenia miesięcznego,
• po 30 latach pracy – 150% wynagrodzenia miesięcznego,
• po 35 latach pracy – 200% wynagrodzenia miesięcznego,
• po 40 latach pracy – 300% wynagrodzenia miesięcznego,
• po 45 latach pracy – 400% wynagrodzenia miesięcznego.

Do okresów pracy uprawniających do nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, np. okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium stażowego albo okres pracy w gospodarstwie rolnym. Ustawy te określają także warunku ustalania i wypłaty nagród jubileuszowych.

Z kolei pozostali pracodawcy, na których ustawy, a w szczególności Kodeks pracy, nie nakładają obowiązku wypłacania nagród jubileuszowych, mogą wypłacać pracownikom nagrody jubileuszowe, przy czym zobowiązani są wówczas określić warunki ustalania prawa do nagród jubileuszowych i ich wypłaty w obowiązujących u nich wewnętrznych aktach prawnych.

Charakter nagrody jubileuszowej

W wyroku z 15 listopada 2006 r. sygn. akt. I BP 12/06, Sąd Najwyższy potwierdził, że sądy niższych instancji wskazywały, że w doktrynie istnieje spór co do charakteru nagrody jubileuszowej. Sąd rejonowy opowiedział się za zaliczeniem nagrody jubileuszowej do świadczeń związanych z pracą, a zatem również za możliwością zrzeczenia się przez pracownika prawa do tego świadczenia - bowiem, w opinii sądu rejonowego, zgodnie z art. 84 Kodeksu pracy pracownik nie może się zrzec prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę, zakaz ten nie dotyczy jednak świadczeń innych niż wynagrodzenie. sąd Okręgowy podzielił ten pogląd, wskazując, że przepisy prawa zawierają wyraźny zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia za pracę i art. 84 Kodeksu pracy jest przepisem ochronnym, wprowadzonym dla zapewnienia pracownikowi otrzymania wynagrodzenia za wykonaną pracę, rozumianego jako wynagrodzenie sensu stricto; dalej uznał, że zespół przepisów spełniających ochronną funkcję w stosunku do wynagrodzenia za pracę, rozumianego jako podstawowe źródło utrzymania i jako wypłacane okresowo, systematycznie, należności za wykonaną pracę, w niektórych przypadkach w drodze orzecznictwa sądowego został rozciągnięty na inne niż wynagrodzenie wypłaty na rzecz pracownika; nie dotyczy to jednak nagrody jubileuszowej, która nie ma charakteru wynagrodzenia za pracę.

Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich w skardze do Sądu Najwyższego zarzucił wyrokowi Sądu Okręgowego naruszenie art. 84 Kodeksu pracy przez przyjęcie, że możliwe jest zrzeczenie się prawa do nagrody jubileuszowej jako świadczenia niemającego charakteru wynagrodzenia za pracę , oraz naruszenie konstytucyjnych praw człowieka i obywatela, tj. art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, obejmujących ochronę prawną własności i innych praw majątkowych, do których zalicza się wynagrodzenie za pracę.

Rzecznik Praw Obywatelskich opowiedział się za poglądem orzeczniczym, zgodnie z którym nagroda jubileuszowa, jeżeli przewidują ją przepisy płacowe, nie należy do „innych świadczeń związanych z pracą”, lecz do „wynagrodzenia za pracę”. Stwierdził, że chociaż nie stanowi powszechnego obligatoryjnego składnika wynagrodzenia za pracę, to jest świadczeniem branżowym lub zakładowym, przysługującym na podstawie konkretnego przepisu płacowego, na warunkach w tym przepisie określonych. Dalej uznał, że charakter prawny nagrody jubileuszowej nie jest jednolity: może ona stanowić składnik wynagrodzenia za pracę, jeżeli odpowiada cechom pojęciowym premii, a więc poddaje się kontroli co do przesłanek przyznawania i ustalenia jej wysokości; może być jednak także świadczeniem pozbawionym cech wynagrodzenia w sytuacji, gdy prawo do niej zależy nie od spełnienia obiektywnie określonych przepisami płacowymi warunków, lecz od jej przyznania - w takim razie jest nagrodą. Oznacza to, że premiowe ukształtowanie nagrody jubileuszowej wiąże się z zakazem zrzeczenia się prawa do niej i przeniesienia go na inną osobę. Dalej stwierdził, że zaliczenia jej w takim kształcie do wynagrodzenia za pracę, a nie do innych świadczeń związanych z pracą, wynika bowiem, że ma do niej zastosowanie art. 84 Kodeksu pracy, a czynność prawna dokonana wbrew dyspozycji tego przepisu musi być uznana za nieważną.

Wyrok Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2006 r. w pełni podzielił ten pogląd, przyznając, że jeżeli nagroda jubileuszowa odpowiada cechom pojęciowym premii, a więc poddaje się kontroli co do przesłanek przyznawania i ustalenia jej wysokości, stanowi składnik wynagrodzenia za pracę. Jeżeli zatem nagroda jubileuszowa jest świadczeniem uzależnionym od spełnienia kryteriów obiektywnych, tj. stażu pracy, to jest premią, a więc wynagrodzeniem za pracę, do którego ma zastosowanie art. 84 Kodeksu pracy, czyli zakaz zrzeczenia się przez pracownika prawa do jej otrzymania.

Nowość w księgarni PCDK:  Formy wsparcia dla pracodawców i przedsiębiorców w ustawie o rynku pracy i służbach zatrudnienia Zapraszamy do zamawiania!

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac