Data nawiązania stosunku pracy – czy zawsze jest to oczywiste?

Najczęstszą praktyką stosowaną przez pracodawców jest nawiązanie stosunku pracy w dniu zawarcia/podpisania umowy o pracę, tj. w dniu złożenia w formie pisemnej przez pracodawcę i pracownika zgodnych oświadczeń woli co do nawiązania stosunku pracy i faktycznego rozpoczęcia świadczenia pracy przez pracownika (często data rozpoczęcia nie jest wprost wskazywana w umowie o pracę). Oznacza to, że data podpisania umowy o pracę jest jednocześnie datą rozpoczęcia pracy, a także datą nawiązania stosunku pracy. W tym dniu pracownik zobowiązany jest rozpocząć świadczenie pracy na rzecz pracodawcy. Od tego dnia swój bieg zaczyna okres zatrudnienia u tego pracodawcy, od którego zależy np. długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę, zaś pracownik nabywa uprawnienia związane ze stosunkiem pracy, np. prawo do urlopu wypoczynkowego.

W praktyce zdarza się jednak, że strony stosunku pracy ustalają w umowie o pracę, że dzień rozpoczęcia świadczenia pracy nastąpi w późniejszym terminie niż dzień podpisania umowy. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy pracownik faktycznie przystąpił do świadczenia pracy – stosunek pracy nawiązuje się bowiem w dniu wskazanym jako dzień rozpoczęcia pracy i od tego dnia strony nabywają prawa i obowiązki wynikające ze stosunku pracy. Co więcej, okres pomiędzy podpisaniem umowy o pracę a rozpoczęciem pracy nie będzie stosunkiem pracy, a zatem nie będzie też okresem zatrudnienia. Odmienne stanowisko w tym zakresie zajął natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 29 października 2007r., sygn. akt II PK 56/07. Uznał w nim, iż w tym okresie istnieje stosunek pracowniczy i można go – zdaniem Sądu Najwyższego – rozwiązać. Sąd Najwyższy podkreślił, że możliwość wypowiedzenia umowy o pracę nie jest uzależniona od nawiązania między stronami stosunku pracy (rozpoczęcia okresu zatrudnienia).

Jeszcze inaczej wygląda sytuacja, gdy strony stosunku pracy nie określiły w umowie o pracę terminu rozpoczęcia pracy, a tym samym daty nawiązania stosunku pracy. W takim przypadku, zgodnie z art. 26 Kodeku pracy, stosunek pracy nawiązuje się w dniu zawarcia umowy o pracę (tj. podpisania umowy o pracę).

Podsumowując – w sytuacji, gdy strony w umowie o pracę:

• wskazały datę rozpoczęcia pracy – stosunek pracy nawiązuje się w dacie określonej w umowie o pracę,
• nie wskazały daty rozpoczęcia pracy – stosunek pracy nawiązuje się w dniu zawarcia umowy o pracę,
• wskazały datę rozpoczęcia pracy późniejszą niż dzień podpisania umowy o pracę - stosunek pracy nawiązuje się z dniem rozpoczęcia pracy.

Warto podkreślić, że art. 26 Kodeksu pracy dotyczy wyłącznie stosunków pracy, które są nawiązywane na podstawie umowy o pracę i nie obejmuje on stosunków pracy zawartych na podstawie powołania, mianowania lub wyboru.

Z chwilą nawiązania stosunku pracy, zarówno pracownik jak i pracodawca, mogą go rozwiązać stosując odpowiedni tryb, przewidziany przepisami Kodeksu pracy, np. na mocy porozumienia stron, przez oświadczenie  jednej ze stron o rozwiązaniu stosunku pracy, z zachowaniem lub bez zachowania właściwego okresu wypowiedzenia. Co z kolei w przypadku, gdy strony w umowie o pracę ustaliły dzień późniejszy jako dzień rozpoczęcia pracy, a z określonych przyczyn nie dojdzie do nawiązania stosunku pracy? Kwestia ta budzi wiele wątpliwości. Co do zasady, stosunek pracy nie istnieje, a skoro nie istnieje, to nie można go rozwiązać. W cytowanym wcześniej wyroku, Sąd Najwyższy uznał jednak, że w tym okresie istnieje stosunek pracowniczy i można go rozwiązać. Sąd Najwyższy podkreślił, że możliwość wypowiedzenia umowy o pracę nie jest uzależniona od nawiązania między stronami stosunku pracy (rozpoczęcia okresu zatrudnienia). W praktyce bezpieczniejsze wydaje się wypowiedzenie zawartej umowy o pracę lub jej rozwiązanie na mocy porozumienia stron. A to ze względu na uniknięcie ewentualnych roszczeń drugiej strony o naprawienie szkody, jaką poniosła z uwagi na nie nawiązanie stosunku pracy.

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac