2024 to również rok szans na wykorzystanie dotacji, które – jak wszystko na to na ten moment wskazuje – popłyną do nas szerzej z budżetu unijnego. To także nadzieja na powrót zryczałtowanej składki ZUS i pierwsze zapowiedzi wdrożenia kasowego PIT.

Zmiany w prawie ochrony środowiska

Działania firm w zakresie pozafinansowego raportowania będą jednym z największych wyzwań w prawie ochrony środowiska kolejnych lat. Na tym polu warto odnotować kilka ważnych faktów.

Osłony dla odbiorców energii

Z końcem 2023 weszła w życie ustawa zamrażająca ceny energii, gazu i ciepła dla określonych odbiorców, w tym mikro, małych i średnich firm. W przypadku energii elektrycznej cena maksymalna dla MSP ustalona została na poziomie 693 zł/MWh.

Dyrektywa SUP: priorytet KE na rok 2024 – zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych

Od 1 stycznia 2024 wchodzi opłata dla podmiotów prowadzących działalność gastronomiczną lub handlową, korzystającą z wydawania napojów i żywności w jednorazowych pojemnikach i kubkach, z tworzyw sztucznych. Od 1 lipca 2024 powstaje też wymóg zapewnienia konsumentowi alternatywnego opakowania, podlegającego recyklingowi.

W Dzienniku Ustaw z 11 grudnia 2023 r. opublikowano rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 9 grudnia 2023. w sprawie stawek opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

Sabina Kościsz, ekspertka ochrony środowiska, trenerka PCDK, prowadząca szkolenia z prawa ochrony środowiska, zwraca uwagę na jeszcze kilka ważnych wątków:

• weszła w życie unijna dyrektywa CSRD (dyrektywa w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju), która od 2024 r., w kolejnych trzech etapach, zwiększy ilość spółek zobowiązanych do raportowania w zakresie ESG (czynniki w oparciu o które tworzone są ratingi i oceny pozafinansowe firm, państw i innych organizacji – F środowisko, S społeczna odpowiedzialność, G ład korporacyjny). Spełnianie kryteriów ESG zaczyna być standardem przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych.
• BDO w 2024 r. – nowy obowiązek rejestracji lub aktualizacji wpisu punktów handlowych oraz gastronomicznych, wprowadzających do obrotu określone produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Obowiązek aktualizacji wpisów dla wytwórców odpadów budowlanych o nowe kody.

Zmiany w prawie podatkowym

Podatkowo przedsiębiorcy odczują rok 2024 ze względu na wzrost wynagrodzenia minimalnego, a także przeciętnego prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia. Otwierają się natomiast szanse na powrót zryczałtowanej stawki ZUS. Pojawiają się też ryzyka, w tym - brak implementacji dyrektywy DAC-7.

Zerowy podatek VAT

Od 1 lutego 2022 r. w Polsce obowiązuje obniżona do 0 proc. stawka VAT na żywność, która wcześniej objęta była 5 proc. stawką podatku. 11.12.2023 r. minister finansów podpisał rozporządzenie przedłużające „zerowy” VAT na żywność. Stawką 0% będą objęte towary spożywcze wymienione w poz. 1-18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT. Zerowa stawka VAT obejmie zatem, tak jak obecnie, podstawowe produkty spożywcze: owoce, warzywa, mięso, nabiał i produkty ze zbóż.

Powrót zryczałtowanej składki ZUS

Bez wątpienia rynkiem wstrząśnie podwyższenie kwoty minimalnej, a co za tym idzie – zwiększenie składek. 1 stycznia 2024 roku weszło w życie rozporządzenie rady ministrów z 14 września 2023 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 roku. Zgodnie z nim minimalne wynagrodzenie za pracę pracowników zatrudnionych na pełen etat wzrośnie w tym roku dwukrotnie i wyniesie od 1 stycznia 2024: 4242,00 zł brutto, natomiast od 1 lipca: 4300,00 zł brutto. Wzrost przeciętnego wynagrodzenia wynosi 12,8%, a kwota prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia została określona w Obwieszczeniu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 4 grudnia 2023 roku to 7824 zł. Trzydziestokrotność tej kwoty wskazuje roczny limit podstawy na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

„Obowiązkowa składka ZUS rośnie aż o przeszło 180 zł miesięcznie – alarmuje Rzecznik MSP. – Do tego doliczyć trzeba wzrost składki zdrowotnej. Dla wielu zwłaszcza mikro- i małych firm to ciężar trudny do udźwignięcia”.

W rządowych zapowiedziach mamy obietnicę co najmniej miesięcznego urlopu od składek na ubezpieczenia społeczne, a także tego, na co najbardziej czekają przedsiębiorcy, to jest przywrócenia stałej składki zdrowotnej odliczanej od podatku. Rzecznik przedsiębiorców postuluje też zniesienie czasowego i przychodowego ograniczenia w programie Mały ZUS Plus.

Kasowy PIT

W trakcie exposé premiera padł temat kasowego PIT-u, czyli płatności podatku dochodowego dopiero po otrzymaniu zapłaty od kontrahenta. Byłoby to wzmocnienie mechanizmu odzyskiwania wierzytelności i obowiązującej już ulgi za złe długi, która nie zawsze spełnia swoją rolę. Temat jest póki co bardzo świeży, ale warto go obserwować.

Brak DAC-7

Jak komentuje Marcin Pancer, doradca podatkowy, w 2024 brak wciąż implementacji Dyrektywy Rady (UE) 2021/514 z 22 marca 2021 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania (DAC-7), co spowoduje w nowym roku chaos podatkowy. Na podstawie tej dyrektywy państwa członkowskie były zobowiązane do wdrożenia przepisów wewnętrznych (ustaw i rozporządzeń) obligujących operatorów platform handlu cyfrowego np. Allegro czy OLX, do raportowania informacji o sprzedawcach dokonujących za ich pośrednictwem co najmniej 30 transakcji lub takich, którzy za pośrednictwem platformy zarobili ponad 2.000,00 euro. Pierwsze takie dane miały zostać przekazane w roku 2024 r. i dotyczyć transakcji dokonanych w roku 2023 r. Przepisy zakładające raportowanie miały wejść w życie z dniem 1 września 2023 r., jednakże nie uchwalono ich do tej pory.

„Brak uchwalenia przepisów nie pozwala operatorom platform zbierania danych o swoich kontrahentach i raportowania o nich fiskusowi – alarmuje Marcin Pancer. – Nie znaczy to jednak, że po uchwaleniu przepisów operatorzy nie będą zobowiązani do przekazania takich danych za rok 2023, bo tego wymaga dyrektywa. Jednakże wdrożenie przepisów z datą wsteczną jest jednak bardzo utrudnione, gdyż wymaga dostosowania do przepisów RODO w zakresie zbierania i udostępniania danych. Mamy więc istny galimatias prawny, w którym z jednej strony operatorzy na podstawie ogólnych przepisów dyrektywy winni przygotować się do raportowania ale ze względu na brak przepisów lokalnych nie mogą tego uczynić. Polscy operatorzy platform cyfrowych znaleźli się więc w trudnym położeniu nie tylko prawnym, ale i faktycznym, z uwagi bowiem na brak pewności prawa część z ich kontrahentów może przenieść się do platform międzynarodowych, które już dawno wdrożyły przepisy dyrektywy. Paradoksalnie za postępowanie zgodnie z prawem, czyli brak zbierania i raportowania, operatorzy mogą narazić się na konieczność zapłaty bardzo wysokich kar, omawiany powyżej projekt ustawy zakładał bowiem kary za brak wykonywania obowiązków nawet do miliona złotych i blokadę konta bankowego przedsiębiorcy”.

Dyrektywa Pilar II

Od 1 stycznia 2024 r. w wielu krajach Unii Europejskiej zaczęły obowiązywać przepisy Dyrektywy Pillar II wprowadzającej globalny podatek minimalny. W Polsce dyrektywa jeszcze nie obowiązuje, ale mimo to będzie dotyczyć dużych, międzynarodowych grup. Pillar jest jednym z instrumentów zaplanowanych przez OECD do walki z unikaniem opodatkowania przez korporacje międzynarodowe.  Zakłada, że grupa podatkowa w krajach Wspólnoty ma obowiązek płacić podatek wyrównawczy, co sprawi, że ostateczna stawka podatku nie będzie niższa niż 15 proc. Co za tym idzie – podmioty objęte dyrektywą będą musiały dopasować działania compliance do nowego obowiązku, w tym – monitorować zmiany w wartościach wpływających na podatek minimalny.

Podatek minimalny CIT dla spółek

2024 to pierwszy rok, w którym wchodzą przepisy o minimalnym CIT, odsunięte w czasie trzecią wersją Polskiego ładu. Oznacza to, że podatek będzie opłacany przy rozliczeniach za 2024 rok. Będą go płacić te podmioty, które poniosły stratę, jak też te, których rentowność spadła poniżej 2 proc. Nowa danina to10 proc. podstawy opodatkowania. Powstaje pytanie, w jaki sposób Pillar 2 będzie korespondował z minimalnym CIT. Podatek minimalny CIT dla spółek był przedmiotem protestów ze strony przedsiębiorców. O nieprowadzanie go do porządku prawnego postulują przedsiębiorcy zrzeszeni w stowarzyszeniu Lewiatan, które na 2024 postuluje też między innymi:

• reformę systemu przedawnienia zobowiązań podatkowych - "Obecne przepisy powodują, że praktycznie żadne postępowanie nie jest realizowane w terminach wynikających z przepisów prawa - alarmuje Lewiatan - (I instancja 1 miesiąc, max 2; II instancja 2 miesiące, max 3), ponieważ organy podatkowe nie mają potrzeby, aby sprawnie prowadzić sprawy. Postępowania są rozpoczynane, następnie wszczynane są postępowania karno - skarbowe i znaczna część tych spraw nie jest kończona nawet w I instancji w podstawowym terminie przedawnienia. To bardzo obciąża przedsiębiorców i stanowi zaprzeczenie zasad jakimi kierować się powinny organy państwowe";
• uporządkowanie systemu zwolnień z obowiązku rejestrowania na kasie fiskalnej - "organy podatkowe dysponują już w tym momencie instrumentami pozwalającymi na kontrolę sprzedaży dokonywanej bezgotówkowo, w szczególności plikiem JPK_WB pozwalającym na łatwą kontrolę otrzymywanych płatności. Zatem, dodatkowe narzędzie kontroli jakim jest ewidencjonowanie takiej sprzedaży przy pomocy kasy rejestrującej wydaje się zbędne";
• korektę przepisów o podatku u źródła (withholding tax – wht) - jak alarmuje Lewiatan: "obecnie objaśniania podatkowe dotyczące WHT nie zostały oficjalnie opublikowane, natomiast te, które wciąż są w wersji nieostatecznej zawierają liczne błędy merytoryczne, ograniczenie praw podatników i płatników oraz są całkowicie niedostosowane do rzeczywistości gospodarczej, w której funkcjonują przedsiębiorstwa";

Zmiany w prawie pracy

Prawo pracy dopasowuje się do unijnych standardów, niestety czasami zapominając o specyfice polskiego rynku. Niektóre zmiany dotyczące np. godzenia życia prywatnego z zawodowym są pożądane, inne mogą sprawić, że jeszcze bardziej powiększy się zatrudnianie „na czarno”.

Domniemanie etatu

Parlament Europejski i Rada UE i Parlament podpisały wstępne porozumienie w sprawie dyrektywy o pracy platformowej. Ma ona dotyczyć pracowników aplikacji elektronicznych, takich jak Glovo czy Uber i zapewniać im tzw. domniemanie etatu, czyli zatrudnienie na umowę o pracę, o ile pracownik będzie spełniał dwa z pięciu kryteriów podanych w dyrektywie (jeszcze ich nie znamy). Domniemanie wprowadzone w Polsce ma zostać rozciągnięte na większą liczbę pracowników, np. programistów. „W realiach naszej gospodarki umowy cywilnoprawne pełnią pozytywną funkcję na rynku – komentuje pomysł Adam Abramowicz, rzecznik przedsiębiorców. – Jest prawdą, że umowa o pracę lepiej chroni prawa pracownika. Ale zamiast promować ją sztucznymi regulacjami, warto zaufać samorzutnym procesom rynkowym”. Z drugiej strony takie rozwiązanie mogłoby wyrównać szanse tym pracodawcom, którzy ponoszą wyższe koszty zatrudniania pracowników na umowie o prace.

Nowości w urlopach

Znowelizowany Kodeks pracy wprowadził dodatkowe 5 dni bezpłatnego urlopu opiekuńczego. Może on być wykorzystany do opieki nad członkiem rodziny lub osobą zamieszkującą z pracownikiem, lub też do wsparcia przy opiece. Wprowadzono również tzw.  urlop z powodu siły wyższej, w wymiarze 2 dni lub 16 godzin na rok. Można go wykorzystać niezależenie od urlopu na żądanie w związku z wystąpieniem nagłych, losowych zdarzeń. Jest on płatny w wymiarze 50 proc. wynagrodzenia.

Zmiana przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe

Rynek pracy reaguje na pandemię, wymogi work-life balance, a także powszechną już i przynoszącą społeczne negatywne skutki zdrowotne pracę przy laptopach, komputerach czy tabletach. W związku z tym 17 listopada weszło w życie Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. z 2023 r., poz. 2367). Na mocy rozporządzenia pracodawca musi zapewnić pracownikowi na jego życzenie między innymi podnóżek. Nowy wymóg to także system komputerowy, który powinien zapewniać przekazywanie pracownikom informacji zwrotnej o ich działaniu. Pracodawca będzie też zobowiązany do zwrotu środków pracownikowi, który zakupi soczewki lub okulary z recepty.

Cyfryzacja

Rok 2024 może być przełomowy dla systemu informatycznego księgowości, a to ze względu na wejście obowiązkowego KSeF-u. Dla niektórych podmiotów ważną informacją jest też pojawienie się obowiązku korzystania z e-Doręczeń.

Nowe rozporządzanie techniczne KSeF

Rozporządzenie techniczne z dnia 27 grudnia 2021 r. w sprawie korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur przestało obowiązywać 30 czerwca 2023 roku. Kolejne jest na etapie opiniowania. Będzie ono określać nowe zasady obowiązkowej e-faktury. Projekt rozporządzenia załączamy pod artykułem. Business Centre Club opracował dokument „Głos przedsiębiorców w sprawie wyzwań związanych z nadchodzącymi zmianami w systemie faktur elektronicznych”, w którym przedstawia wyniki ankiety dotyczącej znajomości nowego prawa i zwraca uwagę na kilka istotnych kwestii dotyczących KSeF. Okazuje się, że większość przedsiębiorców nie ma dostatecznej wiedzy o nowym systemie, co wynika też w braku wiążących informacji. 55 proc. przedsiębiorców nie uważa, że system usprawni obieg dokumentów, a aż 84 proc. jest zdania, że nie ograniczy on kosztów firmy. Jak czytamy w opracowaniu, pojawiają się też wątpliwości, co do tego, czy dotychczas funkcjonujące w  firmach systemy będą wymagały zakupienia konwertera, który najpierw dokument przeniesie do istniejącego programu księgowego, a potem dalej umożliwi wysyłka do KSeF? Inni zauważyli, że w przypadku zdarzających się pomyłek brakuje możliwości edycji faktury w celu wyeliminowania marnotrawstwa w postaci wystawiania korekt, które oznaczają wydłużony czas na zatwierdzenie. Dla zapewnienia funkcjonalności obiegu dokumentów sprzedaży, zaproponowali wprowadzenie możliwości dodawania załączników. Ich zdaniem, bez tego KSeF stanie się tylko „dodatkowym obowiązkiem” dla przedsiębiorców, ponieważ szereg branż z uwagi na konieczność przekazywania wraz z fakturą np. protokołu odbioru, będzie zmuszona równolegle prowadzić inny obieg dokumentów np. mailowo. W ankiecie znalazł się również postulat dodania obsługi załączników do faktur za pośrednictwem KSeF oraz ujednolicenie formatu wymiany faktur XML w ramach całej Unii Europejskiej. Przedsiębiorcy oczekiwaliby również wprowadzenia KSeF jednocześnie we wszystkich krajach unijnych.

E-doręczenia od 1 października 2024 r.

e-Doręczenia to elektroniczny odpowiednik listu poleconego za potwierdzeniem odbioru. Dzięki tej usłudze podmioty publiczne, obywatele i firmy mogą korzystać z wygodnych i bezpiecznych doręczeń elektronicznych. Są one równoważne prawnie tradycyjnej przesyłce poleconej za potwierdzeniem odbioru. Twoja firma będzie miała obowiązek korzystania z e-Doręczeń, jeżeli jest zarejestrowana w Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej (CEiDG) lub Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Adres do e-Doręczeń będą musiały mieć też inne podmioty niepubliczne wpisane do KRS, na przykład fundacje i stowarzyszenia. W komunikacie z dnia 21 grudnia 2023 r. Minister Cyfryzacji zmienił termin stosowania e-Doręczeń przez podmioty wskazane w ustawie o doręczeniach elektronicznych. Obowiązek ten wchodzi w życie 1 października 2024 r., zamiast 30 grudnia 2023 r.

Ponadto w 2024 roku planowane są następujące zmiany w e-Doręczeniach:

• limit wielkości wiadomości z załącznikami zwiększy się z 15 MB do 500 MB,
• maksymalna liczba adresatów wiadomości masowej zwiększy się z 15 do 1000 adresatów,
• zmieni się moment wystawienia dowodu doręczenia – będzie to następowało w chwili otwarcia wiadomości – obecnie dzieje się to, gdy odbiorca loguje się do skrzynki do e-Doręczeń,
• w aplikacji mObywatel zostaną uruchomione powiadomienia z e-Doręczeń,
• będzie możliwe podpisywanie wiadomości za pomocą profilu zaufanego.

Dofinansowania UE w 2024 roku

Największe wsparcie w nowym roku skierowane zostanie na projekty badawczo-rozwojowe, wdrożenie ich wyników do działalności firm, a także na projekty związane z ekspansją zagraniczną oraz cyfryzacją, robotyzacją i automatyzacją przedsiębiorstw. Warto przyjrzeć się następującym programom:

• Program FENG, a w nim:
• Działanie 1.1 Ścieżka SMART
• Działanie 2.12 Granty na eurogranty
• Działanie 2.25 Promocja marki innowacyjnych MŚP
• Działanie 3.1 Kredyt ekologiczny
• Program FENX.01.01 Efektywność energetyczna
• FERS Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027

Tu do rozdysponowania dotacje na rozwój, pozyskanie know-how, w tym szkolenia, w ramach:

• Usługi rozwojowe 4.0.
• Akademia HR – oferta dla operatorów
• GOZ – to się opłaca
• Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej, a tu:
• Działanie FEPW.01.02 Automatyzacja i robotyzacja w MŚP
• Działanie FEPW.01.03 Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP

Warto też śledzić konkursy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na 2024, w tym  projekty realizowane w konsorcjach. Obecnie trwa nabór wniosków na program SMART Konsorcja z budżetem wynoszącym 1 335 000 000 zł. Zakończenie naboru wniosków jest zaplanowane na 8 lutego 2024 r.  Jest on zaplanowany na realizację kompleksowych projektów z zakresu: prac B+R, wdrożeń innowacji, rozwoju infrastruktury B+R, internacjonalizacji, rozwoju kompetencji pracowników i osób zarządzających przedsiębiorstwem, cyfryzacji i zazieleniania działalności przedsiębiorstw.