Komisja Europejska określiła cele, które mają być osiągane w ramach prawa gospodarczego i raportowane w raportach finansowych, w części pozafinansowej. Cele te to: ukierunkowanie przepływów kapitału na zrównoważone inwestowanie celem osiągnięcia zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, zarządzaniu ryzykiem finansowym wynikającym ze zmiany klimatu, wyczerpywania się zasobów, degradacji środowiska oraz kwestii społecznych, a także wspieraniu przejrzystości i podejścia długoterminowego w działalności finansowej i gospodarczej. Warunkiem wstępnym osiągnięcia tych celów jest ujawnianie przez określone kategorie jednostek istotnych, porównywalnych i wiarygodnych informacji na temat zrównoważonego rozwoju. Prawo, które reguluje sprawozdawczość przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, znajduje się w dyrektywie CSRD - Corporate Sustainability Reporting Directive, do której 31 lipca 2023 r. Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie delegowane przyjmujące Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESSZR). Mamy więc już pierwszy zestaw Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju. Spójrzmy na to, jakie jeszcze rozporządzenia regulują rzeczony obszar.

1. W rezolucji z 25 września 2015 r.pt. „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030” (zwanej dalej „Agendą 2030”), Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) przyjęło nowe globalne ramy zrównoważonego rozwoju. Podstawowymi elementami Agendy 2030 są cele zrównoważonego rozwoju ONZ i obejmuje ona trzy wymiary tego rozwoju: gospodarczy, społeczny i środowiskowy. W komunikacie Komisji z 22 listopada 2016 r.pt. „Kolejne kroki w kierunku zrównoważonej przyszłości Europy – europejskie działania na rzecz zrównoważonego rozwoju” powiązano cele zrównoważonego rozwoju ONZ z unijnymi ramami polityki w celu zapewnienia, aby we wszystkich unijnych działaniach i inicjatywach politycznych, realizowanych zarówno w Unii, jak i poza nią, od samego początku uwzględniano te cele. W konkluzjach z 20 czerwca 2017 r. „Zrównoważona przyszłość Europy: działania UE w odpowiedzi na agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030” Rada potwierdziła, że Unia i jej państwa członkowskie są zaangażowane we wdrażanie Agendy 2030 w pełni i w sposób spójny, kompleksowy, zintegrowany i skuteczny, w ścisłej współpracy z partnerami i innymi zainteresowanymi stronami.
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088(5) reguluje sposób, w jaki uczestnicy rynku finansowego i doradcy finansowi mają ujawniać informacje na temat zrównoważonego rozwoju inwestorom końcowym i właścicielom aktywów.
3. Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852(6) ustanowiono system klasyfikacji zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej, aby zwiększyć skalę zrównoważonych inwestycji i przeciwdziałać pseudoekologicznemu marketingowi produktów finansowych, co do których istnieją bezpodstawne twierdzenia o zrównoważoności.
4. Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2089(7), uzupełnionym rozporządzeniami delegowanymi Komisji (UE) 2020/1816(8), (UE) 2020/1817(9)i (UE) 2020/1818(10), wprowadzono wymogi dotyczące ujawniania informacji z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego (ESG) w odniesieniu do administratorów wskaźników referencyjnych oraz minimalne standardy dotyczące konstruowania unijnych wskaźników referencyjnych transformacji klimatycznej i unijnych wskaźników referencyjnych dostosowanych do Porozumienia paryskiego.
5. W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013(11) zobowiązano duże instytucje, które wyemitowały papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, do ujawniania informacji na temat ryzyk środowiskowych, społecznych i z zakresu ładu korporacyjnego od dnia 28 czerwca 2022 r.
6. Ramy ostrożnościowe dla firm inwestycyjnych ustanowione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033(12) oraz dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034(13) zawierają przepisy dotyczące wprowadzenia przez właściwe organy wymiaru ryzyk środowiskowych, społecznych i z zakresu ładu korporacyjnego do procesu przeglądu nadzorczego i oceny nadzorczej oraz zawierają wymogi dotyczące ujawniania przez firmy inwestycyjne informacji na temat takich ryzyk, mające zastosowanie od dnia 26 grudnia 2022 r.6 lipca 2021 r., w nawiązaniu do Planu działania w zakresie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, Komisja przyjęła również wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskiej normy dotyczącej obligacji ekologicznych.
7. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE(16)zmieniła dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych przez niektóre duże jednostki oraz grupy. Dyrektywą 2014/95/UE wprowadzono wymóg przekazywania przez jednostki informacji dotyczących co najmniej kwestii środowiskowych, społecznych i pracowniczych, poszanowania praw człowieka, przeciwdziałania korupcji i łapownictwu. W odniesieniu do tych kwestii w dyrektywie 2014/95/UE zobowiązano jednostki do ujawniania informacji w następujących obszarach sprawozdawczości: model biznesowy, polityka, w tym procesy należytej staranności, wynik tych polityk, ryzyko i zarządzanie ryzykiem oraz kluczowe wskaźniki wyników związane z daną działalnością.
8. Dyrektywa Non-Financial Reporting Directive dotyczyła ujawniania informacji na temat zrównoważonego rozwoju przez duże jednostki interesu publicznego. Obowiązywała do wejścia w życie dyrektywy CSRD.
9. CSRD, czyli Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Zgodnie z Dyrektywą wszystkie duże jednostki oraz małe i średnie spółki giełdowe będą przedstawiać w swoim sprawozdaniu z działalności informacje na temat: kwestii środowiskowych, społecznych i praw człowieka oraz ładu korporacyjnego. Informacje te będą raportowane według wspólnych europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (tzw. ESRS). Dla małych i średnich spółek giełdowych zostaną opracowane uproszczone ESRS.

Przepisy dyrektywy przewidują trzystopniowy harmonogram zastosowania nowych obowiązków przez jednostki. W pierwszej kolejności informacje przedstawią:

• po raz pierwszy (za rok obrotowy 2024) największe podmioty, które już obecnie raportują tzw. informacje niefinansowe na podstawie ustawy o rachunkowości. Są to duże jednostki zainteresowania publicznego, których liczba pracowników przekracza 500 osób.
• rok później – 2025 r. – pierwsze raporty przedstawią pozostałe duże jednostki, czyli przedsiębiorcy, którzy spełniają 2 z 3 kategorii, a więc:

1. zatrudniają powyżej 250 pracowników,
2. mają 20 mln euro sumy aktywów,
3. wykazują 40 mln euro przychodów netto.

• małe i średnie spółki giełdowe złożą po raz pierwszy raporty za rok obrotowy 2026.

Nowe standardy przyjęte, ale nieopublikowane

31 lipca 2023 r. Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie delegowane przyjmujące Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESSZR). Jest to pierwszy zestaw 12 uniwersalnych standardów, na który składają się:

• 2 standardy przekrojowe oraz
• 10 standardów tematycznych obejmujących 5 standardów dotyczących kwestii środowiskowych, 4 standardy dotyczące kwestii społecznych oraz 1 standard dotyczący kwestii zarządczych.

Standardy te zostaną zastosowane przez pierwszą grupę jednostek (największe jednostki zainteresowania publicznego obecnie raportujące informacje niefinansowe) już do sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju za 2024 r.

Rozporządzenie Komisji Europejskiej wejdzie w życie wraz z jego oficjalną publikacją, na którą jeszcze oczekuje.

Informacje dla inwestorów i obywateli

Unia deklaruje, że ostatecznymi beneficjentami lepszej sprawozdawczości jednostek w zakresie zrównoważonego rozwoju byliby indywidualni obywatele i oszczędzający, w tym związki zawodowe i przedstawiciele pracowników, którzy byliby odpowiednio informowani i mogliby lepiej uczestniczyć w dialogu społecznym. Oszczędzający, którzy chcą inwestować w sposób zrównoważony, będą mieli taką możliwość, wszyscy obywatele natomiast skorzystaliby na stabilnym, zrównoważonym i sprzyjającym włączeniu społecznemu systemie gospodarczym. Aby osiągnąć takie korzyści, informacje na temat zrównoważonego rozwoju ujawniane w sprawozdaniach rocznych jednostek muszą najpierw dotrzeć do dwóch głównych grup użytkowników. Pierwsza grupa użytkowników to inwestorzy, w tym podmioty zarządzające aktywami, którzy chcą lepiej zrozumieć ryzyka i możliwości związane z kwestiami zrównoważonego rozwoju dla swoich inwestycji, a także skutki tych inwestycji dla ludzi i środowiska. Druga grupa użytkowników to podmioty społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacje pozarządowe i partnerzy społeczni, które chcą pociągać jednostki do większej odpowiedzialności za ich wpływ na ludzi i środowisko. Inne zainteresowane strony również mogą korzystać z informacji na temat zrównoważonego rozwoju ujawnianych w sprawozdaniach rocznych, w szczególności w celu wspierania porównywalności między sektorami rynkowymi i w ich obrębie.

Poznaj najbliższe szkolenia z zakresu ochrona środowiska