Celem wyborów samorządowych jest m. in. wybór radnych gminy, powiatu i województwa. Zdarza się często, że pracownik kandyduje w wyborach samorządowych i zostaje wybrany do rady gminy, powiatu czy do sejmiku województwa.

Powiadomić pracodawcę o wyborze na radnego czy nie?

Żaden akt prawny nie nakłada na pracownika obowiązku poinformowania pracodawcy o wyborze na radnego. Na taki obowiązek może wynikać np. z ustawy z 21.11.2008 r. o pracownikach samorządowych, która w art. 30 wprost wskazuje, że pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, nie może wykonywać zajęć pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonuje w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność oraz zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy. Niewątpliwie wykonywanie obowiązków radnego może stać w sprzeczności z obowiązkami wynikającymi ze stosunku pracy, choćby w zakresie uczestnictwa w sesjach rady w godzinach pracy. Wydaje się zatem, że pracownik powinien poinformować pracodawcę o wyborze na radnego, aby uniknąć ewentualnych konsekwencji przewidziany w ww. ustawie, tj. rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 § 2 i 3 Kodeksu pracy. Potwierdził to również Sąd Najwyższy w wyroku z 13 czerwca 2007 r., sygn. akt II PK 329/06, w którym stwierdził, że udzielenie pracodawcy przez pracownika takiej informacji niewątpliwie leży w jego interesie, w celu uchronienia się przed ewentualnym rozwiązaniem stosunku pracy.

Ponadto, brak powiadomienia pracodawcy o wyborze na radnego może pozbawić pracownika prawa do korzystania ze zwolnień od pracy w celu uczestnictwa w pracach rady, a także pozbawić go szczególnej ochrony przez rozwiązanie stosunku pracy w drodze wypowiedzenia.

Obowiązki pracodawcy wobec pracownika – radnego

Podstawowym obowiązkiem pracodawcy wobec pracownika – radnego jest udzielnie mu zwolnienia z pracy w celu wzięcia udziału w pracach organu gminy/ powiatu/ województwa. Obowiązek ten został przewidziany w ustawie o samorządzie gminnym (art. 25 ust. 3), ustawy o samorządzie powiatowym (art. 22 ust. 1) i ustawy o samorządzie województwa (art. 27 ust. 1). Przepisy te wprost wskazują, że pracodawca obowiązany jest zwolnić radnego od pracy zawodowej w celu umożliwienia mu brania udziału w pracach organów – odpowiednio - gminy/powiatu/województwa.

Również doktryna wyraźnie potwierdza, że „wykonywanie obowiązków radnego może częściowo kolidować z wykonywaniem przez niego pracy zawodowej. Sprawowanie mandatu radnego byłoby w istotny sposób ograniczone, gdyby było uzależnione od dobrej woli pracodawcy, który samodzielnie decydowałby, czy i w jakim zakresie radny może pełnić swoje obowiązki bez narażania się na odpowiedzialność z tytułu naruszenia obowiązków pracowniczych. Co więcej – sytuacja taka stanowiłaby sprzeczną z ustanowionym w art. 21 ust. 2 obowiązkiem radnego brania udziału w pracach organów powiatu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych, do których radny został wybrany lub desygnowany. Kolizję tę rozwiązuje ust. 1 komentowanego artykułu. Nakłada on na pracodawcę obowiązek zwolnienia radnego od pracy zawodowej w określonym zakresie” (P. Drembkowski [red.], „Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz”, Warszawa 2019).

Kolejnym obowiązkiem związanym z wykonywaniem mandatu radnego przez pracownika jest zakaz rozwiązania z nim stosunku pracy bez uzyskania uprzedniej zgody – odpowiednio – rady gminy/rady powiatu/sejmiku województwa. Zgodnie z ww. ustawami, rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy/ rady powiatu/sejmiku województwa, której jest członkiem. Rada gminy/rada powiatu/sejmik województwa odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu. Oznacza, że rada musi zbadać motywy pracodawcy zamierzającego rozwiązać stosunek pracy z radnym i może nie wyrazić zgody. Stanowisko takie zajął również Wojewódzki Sąd Administracyjnego w Krakowie w wyroku z dnia 18.01.2022 r., sygn. akt III SA/KR 977/21.

Wynagrodzenie pracownika – radnego za okres nieobecności w pracy

Zgodnie z art. 80 Kodeksu pracy, wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, zaś za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Oznacza to, że pracownik – radny za czas zwolnienia od pracy w związku z wykonywaniem mandatu radnego, a zatem za czas nie świadczenia pracy, nie otrzymuje wynagrodzenia. Potwierdził to również Sąd Najwyższy we wciąż aktualnej uchwale z dnia 10 maja 1994 r., sygn. akt I PZP 22/94, w której wyjaśnił, że za okres nieobecności w pracy z powodu udziału w pracach organów powiatu radnemu nie przysługuje od pracodawcy wynagrodzenie.

Warto przytoczyć tutaj wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 23 czerwca 2023 r. (znak WK/6130/106/4/42023)., w którym Izba wskazała, że: „pracownik Powiatowego Urzędu Pracy w (…), pełniący jednocześnie funkcję radnego Rady Powiatu (….), pobierał za poszczególne miesiące 2022 r. wynagrodzenie za czas nieobecności w pracy związanej z udziałem w pracach rady powiatu (za które otrzymał diety), co może stanowić naruszenie art. 22 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym w zw. z art. 80 Kodeksu pracy”. Dalej podkreśliła, że „przepisy usprawiedliwiające nieobecność pracownika w pracy są skonkretyzowane w kodeksie pracy i w przepisach szczególnych, w tym w rozporządzeniu w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Zaznaczyła, że radny rady powiatu nie nabywa prawa do wynagrodzenia od pracodawcy, który udzielił mu zwolnienia od pracy na czas niezbędny do wzięcia udziału w posiedzeniach rady, gdyż nie wykonuje on w tym czasie pracy na rzecz pracodawcy, a żaden przepis nie przyznaje mu prawa do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy.”

Więcej artykułów z kadr/płac przeczytasz w Monitor CDK. Pobierz TUTAJ

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac