Odrębne przepisy prawne

Jednym z takich aktów prawnych jest ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. z 1990 r. Nr 54, poz. 310). Art. 1 ww. ustawy stanowi, że ilekroć przepisy prawa, postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:

• okres prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub wykonywanie pracy w gospodarstwie prowadzonym przez współmałżonka;
• przypadający przed 1 stycznia 1983 r. okres pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzający objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub ze współmałżonkiem;
• przypadający po 31 grudnia 1982 r. okres pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Przy czym, zgodnie z ustawą z dnia 20.12.1991 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2024 r. poz. 90), przez domownika rozumie się osobę bliską rolnikowi, która spełnia łącznie podane warunki:

• ukończyła 16 lat;
• pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa, albo w bliskim sąsiedztwie;
• stale pracuje w tym gospodarstwie;
• nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Oznacza to, że ustawodawca okresy te, po spełnieniu wskazanych w ustawie warunków, zalicza do okresu pracy równego stażowi pracy wynikającego np. z zatrudnienia na podstawie stosunku pracy.

Rodzaje uprawnień

Kodeks pracy w art. 154¹ ust. 1 oraz ustawa z dnia 21.11.2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1135), wprost wskazują rodzaje uprawnień, których nabycie zależy od długości stażu pracy, tj.:

• prawo do urlopu i jego wymiar,
• prawo do dodatku za wieloletnią pracę,
• prawo do nagrody jubileuszowej,
• prawo do jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Okres prowadzenia gospodarstwa rolnego i pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym zalicza się zatem do stażu pracy warunkującego nabycie wskazanych uprawnień, w tym odpowiedniego wymiaru urlopu wypoczynkowego: 20 dni lub 26 dni. Co ważne, okresy pracy w gospodarstwie obejmują  prowadzenie gospodarstwa rolnego i pracę w takim gospodarstwie, oczywiście pod warunkiem spełnia innych przesłanek wskazanych w ustawie, np. odpowiedniego udokumentowania tych okresów.

Warto zaznaczyć, że ustawa posługuje się ogólnym pojęciem prowadzenia gospodarstwa rolnego, które zostało skonkretyzowane w orzecznictwie sądowym. WSA w Warszawie w wyroku z dnia 13 czerwca 2012 r., sygn. akt II SA/Wa 314/12, stwierdził, że  "(...) przez pojęcie »prowadzenia gospodarstwa rolnego« należy uznać samodzielną lub przy pomocy innych osób (bliskich, pracowników najemnych) faktyczną pracę w gospodarstwie rolnym, wykonywaną na własny rachunek w charakterze właściciela bądź posiadacza w rozumieniu art. 336 K.c., a faktyczna praca w gospodarstwie to nie tylko osobista, fizyczna praca w polu, ale także organizowanie pracy, zarządzanie gospodarstwem, decydowanie o rodzaju produkcji."

Natomiast zgodnie z art. 2 ustawy, okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego.

Jak udokumentować okres prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w nim?

W myśl art. 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, urząd gminy, właściwy ze względu na położenie gospodarstwa rolnego, potwierdza na wniosek zainteresowanej osoby, w oparciu o posiadane dokumenty, okresy pracy wnioskodawcy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy. Jeżeli urząd gminy nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy wnioskodawcy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, zawiadamia go o tej okoliczności na piśmie. W takiej sytuacji okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne.

Ocena dowodów przedłożonych przez pracownika w celu zaliczenia do stażu pracy okresu prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego należy do pracodawcy.

Więcej artykułów z kadr/płac przeczytasz w Monitor CDK. Pobierz TUTAJ

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac