Prawo emeryta - byłego pracownika - do świadczeń z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych

Stan faktyczny

Sprawa dotyczyła pracownicy - byłej nauczycielki zatrudnionej w szkole podstawowej, która po rozwiązaniu stosunku pracy w szkole w związku z przejściem na emeryturę, podjęła pracę na stanowisku wizytatora w kuratorium oświaty. Po niespełna siedmiu latach zakończyła aktywność zawodową, przechodząc ze statusu „emeryta – pracownika” na status „emeryt”.

Co ważne, przez cały okres zatrudnienia korzystała ze świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych u pierwszego pracodawcy. Po zakończeniu zatrudnienia w kuratorium i definitywnym przejściu na emeryturę, wystąpiła do szkoły – pierwszego pracodawcy o wypłatę świadczeń z zfśs. Szkoła odmówiła prawa do świadczeń twierdząc, że była nauczycielka jest co prawda emerytką, ale to kuratorium, jako ostatni pracodawca, przejęło obowiązek wypłaty świadczeń socjalnych wobec niej.

Nauczycielka - emerytka wystąpiła do sądu z pozwem o ustalenie prawa do korzystania ze świadczeń przysługujących z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych szkoły podstawowej.

Sąd rejonowy wydał wyrok, w którym przychylił się do żądania nauczycielki, ale na skutek apelacji szkoły sprawa trafiła do sądu okręgowego. Sąd okręgowy uznał, że w sprawie pojawił się problem prawny, i skierował do Sądu Najwyższego następujące pytanie prawne: czy jest "emerytem - byłym pracownikiem zakładu" w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 5 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. z dnia 2022.04.28, Dz.U.2022.923) - emeryt, który jest byłym pracownikiem pozwanego, który uprzednio przeszedł na emeryturę z tego zakładu pracy (pozwanego) i nie zawieszając jej pobierania, podjął zatrudnienie w innym zakładzie, gdzie otrzymuje wynagrodzenie w wysokości nie powodującej zwieszenia wypłaty emerytury, a tym samym czy do "zerwania więzi" "emeryta - byłego pracownika" z zakładowym funduszem świadczeń socjalnych poprzedniego pracodawcy (poprzednich pracodawców) doniosłe pod względem prawnym znaczenie ma zawieszenie pobierania emerytury (ewentualnie inne zdarzenie skutkujące przerwaniem pobierania emerytury), czy - jedynie zatrudnienie u nowego pracodawcy nawet przy jednoczesnym nieprzerwanym pobieraniu emerytury od momentu jej przyznania?.

Uchwała Sądu Najwyższego

W pierwszej kolejności Sąd Najwyższy odniósł się do katalogu osób uprawnionych do świadczeń z zfśs. Podkreślił, że „aby określić uprawnienia osoby będącej emerytem, trzeba przede wszystkim spojrzeć na ten problem przez pryzmat przepisu ustawowego – art. 2 pkt 5 ustawy o zfśs wskazuje, kogo należy rozumieć jako osobę uprawnioną do świadczeń z funduszu. Mamy tutaj pracowników i członków ich rodzin, ale też emerytów i rencistów byłych pracowników, a także członków rodzin tych emerytów i rencistów. I to są osoby uprawnione do korzystania ze świadczeń socjalnych, ustawa nie przewiduje tu żadnych dodatkowych przesłanek, które wskazywałyby na możliwość różnicowania statusu tych osób. Nie ma też tym bardziej warunków negatywnych, które uniemożliwiałyby pracownikowi, emerytowi albo renciście korzystanie ze świadczeń socjalnych. Nie mogą tego ograniczać także postanowienia regulaminów, gdyż rozstrzygający jest przepis ustawy. Żaden regulamin zfśs nie może wprowadzać treści, które byłyby w jakiejkolwiek kolizji lub sprzeczności z przepisem ustawowym.”

Sąd Najwyższy następnie stwierdził, że emeryt, który uprzednio przeszedł na emeryturę i podjął zatrudnienie u innego pracodawcy, gdzie otrzymuje wynagrodzenie w wysokości niepowodującej zawieszenia wypłaty emerytury, jest „emerytem – byłym pracownikiem zakładu” w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 5 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Uznał bowiem, iż zatrudnienie emeryta u nowego pracodawcy, nawet jeśli nie powoduje zawieszenia wypłaty emerytury, nie zrywa więzi z zakładowym funduszem świadczeń socjalnych poprzedniego pracodawcy. W związku z tym, emeryt ten nadal jest uprawniony do świadczeń socjalnych wynikających z tego funduszu.

W dalszej części, Sąd Najwyższy w uzasadnieniu odniósł się do prawa do równoczesnego korzystania ze świadczeń z zakładowych funduszy socjalnych u poszczególnych pracodawców. Stwierdził tutaj, że „można się zastanawiać, czy w dzisiejszym stanie prawnym dopuszczalne jest korzystanie tylko z jednego funduszu socjalnego u jednego pracodawcy. Skoro jednak ustawa przewiduje, że odpisy są dokonywane nie tylko na pracowników, lecz także na emerytów lub rencistów, to nie widać tu przeszkód, by taki emeryt miał prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych nie tylko od pracodawcy, od którego przeszedł na emeryturę, lecz także od kolejnych, u których pracował już na emeryturze. Ta kwestia powinna być jednak rozstrzygana indywidualnie, gdyż nie stanowiła przedmiotu pytania prawnego”.

Więcej artykułów z kadr/płac przeczytasz w Monitor CDK. Pobierz TUTAJ

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac