Zgodnie z projektem ustawy, Rzecznik Praw Pracowniczych ma być niezależnym organem ochrony prawa, powołanym do ochrony wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną.

Charakter prawny instytucji Rzecznika Praw Pracowniczych

Z uzasadnienia do projektu ustawy wynika, że „(…) do zadań Rzecznika Praw Pracowniczych będzie należała ochrona wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną, bez względu na podstawę ich zatrudnienia, w tym w szczególności – zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, stosunków administracyjnoprawnych oraz stosunków cywilnoprawnych. Rzecznik Praw Pracowniczych będzie w szczególności stał na straży przysługujących osobom wykonującym pracy zależną konstytucyjnych wolności i praw. Mowa tu m.in. o wolności zrzeszania się w związkach zawodowych, prawie dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach, wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, prawie do minimalnego wynagrodzenia za pracę, prawie do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, prawie do wypoczynku, prawie do zabezpieczenia społecznego, a także wolności od dyskryminacji oraz równości kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu. Projektodawcy wychodzą bowiem z założenia, że wymienione konstytucyjne wolności i prawa odnoszą się do wszystkich osób wykonujących pracę zależną, a nie jedynie osób zatrudnionych w stosunku pracy. Tymczasem dotychczasowy system ich ochrony gwarantował je w istocie wyłącznie w odniesieniu do osób zatrudnionych w stosunku pracy.”

Kto i o co może zwracać się do Rzecznika Praw Pracowniczych z wnioskiem o ochronę?

W myśl projektu ustawy, z wnioskiem o ochronę praw pracowniczych mogą zwracać się do Rzecznika Praw Pracowniczych osoby wykonujące pracę zależną, związki zawodowe lub inne organizacje społeczne działające na rzecz osób wykonujących pracę zależną, bez względu na podstawę ich zatrudnienia, w tym w szczególności – zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, stosunków administracyjnoprawnych oraz stosunków cywilnoprawnych.

Kluczowym zadaniem Rzecznika Praw Pracowniczych będzie w szczególności dbałość wartości i prawa, tj. wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach, wolność wyboru i wykonywania zawodu, wolność wyboru miejsca pracy, prawo do minimalnego wynagrodzenia za pracę, prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, prawa do wypoczynku, prawo do zabezpieczenia społecznego, wolność od dyskryminacji oraz równość kobiet i mężczyzn, oraz ich obrona w przypadku zagrożenia lub naruszenia.

Rzecznik Praw Pracowniczych będzie wykonywał swoje zadania za pomocą zastępcy i biura. W zakresie swoich kompetencji zobowiązany również będzie do współpracy i współdziałania z innymi organami władzy publicznej, w tym w szczególności z ministrem właściwym do spraw pracy, właściwymi organami Państwowej Inspekcji Pracy, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka, Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorców, a także – z organizacjami społecznymi. Ta współpraca i współdziałania obejmować będą zwłaszcza przepływ informacji, konsultacje projektów prawnych oraz opiniowanie spraw należących do obszaru prawa pracy. 

Kto może zostać Rzecznikiem Praw Pracowniczych?

Zgodnie z obecnym projektem ustawy, Rzecznikiem Praw Pracowniczych może zostać osoba, która:

• jest obywatelem polskim;
• ukończyła 30 lat;
• ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznawane w Rzeczypospolitej Polskiej;
• wyróżnia się wiedzą dotyczącą praw osób wykonujących pracę zależną i ich ochrony;
• nie została skazana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
• daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków Rzecznika Praw Pracowniczych.

Tryb powołania i odwołania Rzecznika Praw Pracowniczych

Projekt ustawy przewiduje, że Rzecznik Praw Pracowniczych powoływany będzie przez Sejm, bezwzględną większością głosów, spośród kandydatów wyłonionych w drodze otwartego i jawnego naboru. Kadencja powołanego Rzecznika Praw Pracowniczych trwać będzie cztery lata i osoba powołana nie będzie mogła ponownie ubiegać się o kolejną kadencję.

Rzecznik Praw Pracowniczych będzie mógł zostać odwołany w tym samym trybie, tj. przez Sejm większością 3/5 głosów, oraz na wniosek Marszałka Sejmu w przypadku, gdy:

• zrzekł się wykonywania obowiązków;
• stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił stwierdzonych orzeczeniem lekarskim;
• został prawomocnie skazany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
• w chwili wyboru nie spełniał wymogów określonych w ustawie.

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac