Czym jest molestowanie seksualne?

Molestowaniem seksualnym jest każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika, w szczególności stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery.

Na zachowanie to mogą się składać następujące elementy:

• fizyczne, np. dotykanie, głaskanie, poklepywanie,
• werbalne, np. uwagi, aluzje lub dowcipy o charakterze seksualnym,
• pozawerbalne, np. gesty.

Wyróżnić można dwa główne rodzaje molestowania seksualnego:

• szantaż seksualny czyli „coś za coś” – występujący w stosunkach podległości służbowej: pracodawca – pracownik, przełożony – pracownik, i polega na poddaniu się lub odmowie spełnienia żądań seksualnych sprawcy, co warunkuje pozytywną decyzje wobec ofiary, np. awans, podwyżkę, kontynuacje zatrudnienia;
• stwarzanie nieprzyjaznych warunków pracy – występuje w stosunkach horyzontalnych lub wertykalnych, co oznacza, że sprawcą (bez względu na płeć) może być przełożony albo współpracownik; polega na: niepożądanym zainteresowaniu seksualnym (np. natrętne maile, telefony, nieodpowiednie dotykanie, nagabywanie na spotkania, żarty i komentarze o tematyce seksualnej) lub molestowaniu ze względu na przynależność do danej płci (np. obraźliwe komentarze o ograniczeniach wynikających z przynależności do danej płci lub aluzje o takiej tematyce).

Przyjmuje się, że aby konkretne zachowanie sprawcy można było uznać za molestowanie seksualne, wystąpić musi brak zgody osoby molestowanej na to określone zachowania i jej sprzeciw wobec molestującego wyrażony wyraźnie i stanowczo. Wydaje się, że założenie to nie uwzględnia indywidualnych cech psychicznych człowieka, które mogą w obliczu molestowania seksualnego powodować zamrożenie u ofiary, tj. brak wyraźnego i stanowczego sprzeciwu jako reakcji na zachowanie sprawcy.

Skutki molestowania seksualnego

            Negatywne skutki, z jakimi zmagać się może ofiara molestowania seksualnego, to w szczególności:

• obniżone samopoczucie,
• wzrost odczuwanego stresu,
• spadek samooceny i poczucia własnej skuteczności,
• pogorszenie stanu zdrowia (bóle głowy, zaburzenia snu, problemy gastryczne),
• spadek zaangażowania w pracę,
• w skrajnych przypadkach - objawy stresu traumatycznego.

Ochrona związana z molestowaniem seksualnym

Zgodnie z art. 18(3a) ust. 7 Kodeksu pracy, podporządkowanie się przez pracownika molestowaniu seksualnemu, a także podjęcie przez niego działań przeciwstawiających się molestowaniu seksualnemu nie może powodować jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika, w szczególności nie może stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy lub jego rozwiązanie bez wypowiedzenia.

Co robić w przypadku molestowania seksualnego?       

Nie zawsze osoby, które doświadczyły molestowania seksualnego są w stanie podjąć skuteczne działania. I nie każde działanie przynosi skutek. Można jednak wskazać kroki, których podjęcie zapobiegnie doświadczeniu molestowania seksualnego lub zakończy je:

• postawić granicę – powiedzieć „nie”

Ważne, aby jak najszybciej dać sprawcy do zrozumienia - w sposób wyraźny i stanowczy - że nie akceptuje się jego zachowania, zwłaszcza jeśli jest to dopiero etap „niewinnych dowcipów czy aluzji”. Ignorancja zachowań lub działań sprawcy może być przez niego odebrana jako przyzwolenie na takie działania.

• zbierać dowody

Należy przede wszystkim zbierać wszelkie dowody świadczące o molestowaniu seksualnym: notatki, smsy, e-maile. Warto również zwrócić uwagę na osoby, które są świadkami takich nagannych zachowań, aby móc w razie rozprawy przed sądem powołać ich jako świadków.

• złożyć skargę

Jeśli sprawca kontynuuje swoje zachowania mimo sprzeciwu, należy poinformować przełożonego lub pracodawcę – najlepiej uczynić to na piśmie. Jeśli molestującym jest pracodawca lub wiadomo, że pracodawca nie zareaguje na skargę wnoszoną – skargę należy skierować do Państwowej Inspekcji Pracy. Należy również złożyć zwrócić do prokuratury zawiadomieniem o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz pozew do sądu karnego i cywilnego.

• udać się do lekarza lub psychologa

W przypadku wystąpienia dolegliwości zdrowotnych związanych z doświadczaniem molestowania seksualnego, należy zwrócić się do lekarza lub psychologa. Dokumentacja lekarska będzie stanowić, w razie potrzeby, ważny dowód w sądzie.

• szukać pomocy

W Polsce można szukać pomocy w Centrum Praw Kobiet (tel.: 22 621 35 37), gdzie otrzymać można bezpłatne porady prawne i psychologiczne, a także uzyskać wsparcie w kontaktach z policją, prokuraturą i sądami. Jeśli wystąpią trudności emocjonalnie w związku z doznanym molestowaniem, skontaktować się można z Centrum wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego (tel.: 800 70 2222), zadzwonić na Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (116 123) bądź na Policyjny Telefon Zaufania (800 12 12 12).

Więcej artykułów z kadr/płac przeczytasz w Monitor CDK. Pobierz TUTAJ

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac