Zgodnie z art. 59 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej, prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich podlega kontroli, a kontrolę wykonują lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Dalej według ust. 3, w celu kontroli lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może: przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego: w wyznaczonym miejscu lub w miejscu jego pobytu ewentualnie skierować ubezpieczonego na badanie specjalistyczne przez lekarza konsultanta Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia lekarskiego lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie a także zlecić wykonanie badań pomocniczych w wyznaczonym terminie.

Według ust. 5 tegoż przepisu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadamia ubezpieczonego o terminie badania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych.

Zawiadomienie o badaniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazuje przez:

1) operatora pocztowego;

2) pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub inne upoważnione osoby;

3) pracodawcę.

Według ust. 6 cytowanego przepisu, w razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań w terminie, zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie.

Nie stawienie się przez ubezpieczonego na wyznaczony termin badania może zatem pociągnąć za sobą niekorzystne dla niego konsekwencje. W razie bowiem uniemożliwienia badania w terminie wyznaczonym przez ZUS zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie, zaś Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku.

Dotychczas trudności interpretacyjne budziło zagadnienie, czy niestawienie się na badania kontrolne w okolicznościach o jakich mowa w art.59 ust. 6 ustawy ma taki skutek, że osoba nieprzerwanie niezdolna do pracy traci prawo do zasiłku chorobowego bezpowrotnie również za okresy niezdolności do pracy potwierdzone zaświadczeniami lekarskimi o niezdolności do pracy wydanymi po upływie 14 dni od daty utraty tytułu ubezpieczenia a jednocześnie po terminie badania o jakim mowa w art.59 ust. 6 ustawy, czy tylko za okresy niezdolności do pracy od terminu badania do ostatniego dnia zaświadczenia lekarskiego, które utraciło ważność, a jeśli tylko za ostatni wymieniony okres, czy Sąd uprawniony jest do badania niezdolności do pracy w tym okresie?

Z mojej praktyki wynika, iż ZUS często niejako wykorzystując sytuację pozbawiał prawa do zasiłku nie tylko za czas zwolnienia lekarskiego podlegającego kontroli ale również za wszystkie kolejno wystawiane L4.

Praktyka ta spotkała się jednak z dezaprobatą Sądu Najwyższego, który w dniu 16 czerwca 2021r. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt: III UZP 2/21 podjął uchwałę, zgodnie z którą