Zasiłek chorobowy wypłacany jest osobom, które objęte są obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym, tj.:

• pracownikom,
• członkom rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
• osobom odbywającym służbę zastępczą.

Ponadto, wypłacany jest również osobom objętym dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, tj.:

• osobom wykonującym pracę nakładczą,
• osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług albo współpracującym z osobą, która wykonuje taką umowę,
• osobom wykonującym pracę na podstawie umowy uaktywniającej,
• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność lub współpracującym z osobą, która prowadzi taką działalność,
• osobom wykonującym odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• osobom duchownym.

Prawo do zasiłku chorobowego ubezpieczony nabywa po upływie ustalonego przepisami okresu ubezpieczenia, jest to tzw. okres wyczekiwania. I tak, prawo do zasiłku chorobowego nabywa się po upływie:

• 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
• 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Co ważne, do okresu ubezpieczenia wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa w ubezpieczeniu nie przekracza 30 dni albo jest spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej jako żołnierz niezawodowy.

Do okresu wyczekiwania zalicza się okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, który przysługiwał w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego a także okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, określonemu w ustawie z dnia 20.12.1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2018 r. poz. 299, późn. zm.).

Zasiłek chorobowy bez okresu wyczekiwania przysługuje osobom, które są:

• absolwentem szkoły lub szkoły wyższej i zostały objęte ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpiły do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych, w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii – od daty złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku kierunku farmacji – od daty zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki,
• ubezpieczonymi, których niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
• ubezpieczonymi obowiązkowo i mają co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
• posłem albo senatorem i przystąpiły do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji,
• funkcjonariuszami Służby Celnej, które przyjęły propozycję pracy i stały się pracownikami w jednostce organizacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej.

Pracownikom, osobom wykonującym pracę nakładczą albo osobom odbywającym służbę zastępczą, zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, która trwa łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (a w przypadku osób, które ukończyły 50 rok życia – łącznie do 14 dni); wynagrodzenie to wypłacane jest przez pracodawcę z jego środków.

W przypadku osób, które ukończy 50 rok życia, czternastodniowy okres wypłaty wynagrodzenia za czas choroby przysługuje począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończyły ten wiek.

Okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy, za który zachowuje się prawo do wynagrodzenia chorobowego, ustala się sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeżeli wystąpiły między nimi przerwy, a także jeżeli w danym roku kalendarzowym osoba zatrudniona była u więcej niż jednego pracodawcy.

W przypadku choroby trwającej dłużej niż 33 dni lub odpowiednio 14 dni, wypłacany jest zasiłek chorobowy, finansowany ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - przysługuje on zatem od 34 dnia lub odpowiednio od 15 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.

Ubezpieczonym z innego tytułu, zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy, po spełnieniu ustawowych warunków.

Zasiłek chorobowy przysługuje także, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego:

• nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego albo
• nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, nie dłużej niż przez okres:

• 182 dni,
• 270 dni, w przypadku, gdy niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą lub przypada w trakcie ciąży.

Do jednego okresu zasiłkowego (182 lub 270 dni) wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, nawet jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy była spowodowana różnymi przyczynami (tj. poszczególne jednostki chorobowe oznaczone są w zwolnieniu lekarskim różnymi kodami).

W przypadku przerw w niezdolności do pracy, do jednego okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą przyczyną, jeżeli przerwa w tej niezdolności nie przekroczyła 60 dni.

Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które wypłacono wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy, jak i okresy, w których nie przysługuje prawo do tych świadczeń, jeżeli:

• niezdolność do pracy spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, co zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu,
• niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu,
• zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane,
• w czasie zwolnienia lekarskiego ubezpieczony wykonywał pracę zarobkową albo wykorzystywał zwolnienie lekarskie od pracy niezgodnie z celem tego zwolnienia, co zostało stwierdzone w trakcie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzanej przez płatnika zasiłku.

Jeśli ubezpieczony miał przerwę w niezdolności do pracy i po przerwie powstała niezdolność do pracy z innej przyczyny, przysługuje mu prawo do nowego okresu zasiłkowego (182 lub 270 dni).