O ile praktyka wellbeingu zaczyna szeroko wkraczać w wewnętrzną politykę korporacji i przedsiębiorstw prywatnych, przynajmniej tych dużych – sektor ten bowiem świadomy jest doniosłej roli wellbeingu i dysponuje odpowiednimi środkami finansowymi na realizację jego założeń, o tyle sektor publiczny, w szczególności instytucje publiczne, dalekie są od wprowadzenia takich praktyk. Główną przeszkodę stanowią oczywiście środki finansowe, które przeznaczane są w każdym roku na zaspokojenie całego wachlarza potrzeb o charakterze publicznym, i które nie uwzględniają potrzeb wewnętrznych instytucji, czyli np. tych związanych z zasobami kadrowymi. Ponadto, struktura administracji publicznej, w szczególności system organizacji i zarządzania, pozostaje wciąż na tyle skostniała i nieustannie ograniczana przepisami prawnymi, że wprowadzenie w niej jakichkolwiek rozwiązań na rzecz wellbeingu pracowników wydaje się nierealne. Ta sztywność struktur powoduje, że pracownik traktowany jest tylko jako trybik w machinie służącej do realizacji narzuconych odgórnie celów, nie zaś jako czynnik ludzki instytucji, który dla efektywności i skuteczności działania wymaga odpowiedniego wsparcia i właściwych warunków pracy.
Przyglądając się wdrożonym w korporacjach narzędziom służących zapewnieniu dobrostanu pracowników, nietrudno wyselekcjonować takie, które po dostosowaniu do specyfiki instytucji publicznych, ich struktury, potrzeb i możliwości, będą mogły stanowić punkt wyjścia dla wdrożenia systemu wellbeingu pracowników.
Kultura organizacyjna
Kultura organizacyjna powinna stanowić fundament sprawnego i skutecznego zarządzania każdej jednostki, niezależnie od tego, czy chodzi o sektor prywatny czy publiczny. Właściwie opracowane elementy kultury organizacyjnej, które będą ściśle przestrzegane
i egzekwowane na wszystkich szczeblach, w sposób pozytywny wpłyną na pracowników i na cały proces pracy, to z kolei zagwarantuje przewidywalność działań, poczucie bezpieczeństwa, stabilności, poczucie sensu zaangażowania, a w rezultacie odpowiedni komfort pracy. Aby kultura organizacyjna spełniła swoją rolę, powinna opierać się następujących założeniach:
- precyzyjne określenie celów do osiągnięcia w danym okresie,
- jasny podział zadań pomiędzy komórkami oraz pracownikami,
- jasne zasady komunikacji pomiędzy pracownikami oraz pomiędzy pracownikami i przełożonymi,
- włączanie pracowników w kluczowe sprawy i proces decyzyjny jednostki, np. poprzez powierzanie im samodzielnych zadań i odpowiedzialności za ich wykonanie,
- jasne i przejrzyste zakresy obowiązków,
- bieżące wsparcie pracowników: merytoryczne i organizacyjne,
- uwzględnienie kompetencji, umiejętności i osobistych predyspozycji pracowników przy powierzaniu zadań;
- przestrzeganie przez pracowników wszystkich szczebli zasad etyki, zasad współżycia społecznego i kodeksu dobrej administracji.
Właściwie zorganizowane miejsce pracy
Obowiązek zapewnienia odpowiednio zorganizowanego miejsca pracy nakładają na pracodawców przepisy Kodeksu pracy. W praktyce instytucji publicznych wygląda to różnie. Dla zapewnienia dobrostanu pracowników pewne minimum powinno być jednak zagwarantowane.
Stanowisko pracy przede wszystkim należy:
- wyposażyć w wygodne biurko i fotel, dostosowane do potrzeb, motoryki i zadań pracownika,
- zapewnić właściwą przestrzeń wokół stanowiska pracy, w tym odpowiednie oświetlenie, wentylację i niezbędny sprzęt,
- użyć takich kolorów w pomieszczeniu, np. ścian, mebli, które zapewnią pracownikom komfort.
Nie tylko stanowisko pracy powinno być zorganizowane we właściwy sposób
– pracownicy powinni mieć również zapewniony dostęp do pokój socjalnego, wyposażonego
w potrzebny sprzęt, w którym będą mogli w przyzwoitych warunkach spożywać posiłki. Ponadto, w miejscu pracy powinno znajdować się pomieszczenie, tzw. power - nap, służące krótkotrwałemu odpoczynkowi pracowników, zwłaszcza tym, którzy narażeni są na ciągły
i intensywny stres lub którzy, np. ze względu na wysokie temperatury w okresie letnim, zmagają się ze złym samopoczuciem.
Elastyczny czas pracy
Elastyczny czas pracy i elastyczne formy zatrudnienia służą zorganizowaniu procesu pracy w taki sposób, aby pracownicy mogli efektywnie wykonać powierzone zadania, przy jednoczesnym zachowaniu równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym.
Z całą pewnością nie służy temu 8-godzinny dzień pracy, w ciągu którego pracownik jest w stanie efektywnie wykonywać obowiązki, utrzymując pełną koncentrację
i zaangażowania, tylko przez część dnia, tj. do 6 godzin, pozostały czas pracy poświęca zaś na inne czynności, z reguły niezwiązane z pracą. Dlatego też słusznym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie 6-godzinnego czasu pracy, w ciągu którego pracownik rzeczywiście realizowałby swoje zadania. W ten sposób zyskałby więcej czasu na sprawy prywatne, co z pewnością przyczyniłoby się do wypracowania i zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, a konsekwencji stanowiło zysk zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy.
Rozwój zawodowy
Jednym z elementów, który ma kluczowy wpływ na dobrostan pracownika jest jego rozwój zawodowy. Wiąże się to z wewnętrzną potrzebą uznania i samodoskonalenia, która jednocześnie wpisuje się w cel pracodawcy, tj. wyposażenie pracownika w niezbędne kompetencje i umiejętności służące zwiększeniu jego wydajności i efektywności w pracy.
Pracownik powinien zatem mieć dostęp do wszystkich realizowanych u pracodawcy form podnoszenia kwalifikacji, dopasowanych oczywiście do jego predyspozycji i potrzeb, np. szkoleń, warsztatów, kursów, studiów.
Warto podkreślić, że niektóre z tych form, np. kilkudniowe szkolenia wyjazdowe, nie pełnią wyłącznie funkcji edukacyjnej - ich celem jest także zapewnienie regeneracji pracownikom poprzez „chwilowe” odseparowanie ich od spraw związanych z pracą i życiem prywatnym.
To tylko niektóre z instrumentów mogących wesprzeć wellbeing w instytucjach publicznych. Taka rewolucja wymaga znacznego stopnia elastyczności, zmiany dotychczasowego systemu wartości i przekonań, szerokiej współpracy, przeorganizowania systemu organizacji pracy, a przede wszystkim ukształtowania na nowo świadomości całego aparatu publicznego. Droga do wellbeingu w tym sektorze jest zatem daleka.