Zmiany w przepisach ochrony środowiska w 2025 roku – co warto wiedzieć?

Organizacja systemu segregowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych

Jedną z największych zmian w przepisach prawa, dotyczących ochrony środowiska, które wejdą w życie 1 stycznia 2025 roku, będzie obowiązek utworzenia systemów sortowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych.

Zmiana prawa wynika z konieczności wprowadzanie do prawodawstwa polskiego zapisów art. 11 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów (Dz. Urz. UE L 150 z 14.06.2018, str. 109), który nakłada na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia systemów sortowania dla odpadów budowlanych i rozbiórkowych przynajmniej dla drewna, frakcji mineralnych (beton, cegły, płytki i materiały ceramiczne, kamienie), metalu, szkła, tworzyw sztucznych i gipsu.

W związku z powyższym w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach wprowadzony został art. 101a, w myśl którego odpady budowlane i rozbiórkowe zbiera się oraz odbiera selektywnie, z podziałem na co najmniej sześć frakcji: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips, odpady mineralne (beton, cegłę, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienie).

Z obowiązku segregacji odpadów budowlanych i rozbiórkowych ostatecznie zwolnione będą wyłącznie osoby fizyczne, niebędące przedsiębiorcą. W takim przypadku obowiązek segregacji przedmiotowych odpadów wykonuje kolejna firma, do której osoba fizyczna przekazała odpady np. Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK).

Pierwotnie, wprowadzony przepis wymagał, aby to wytwórcy odpadów budowlanych i rozbiórkowych dokonywali segregacji odpadów na poszczególne frakcje wyłącznie w miejscu ich powstania. Oznaczałoby to dla firm budowlanych i remontowych  konieczność oddelegowania pracowników do nowych zadań oraz wyznaczenia na terenie prowadzonych budów, rozbiórek, remontów przestrzeni, gdzie odbywałby się proces ich segregacji.

Ostatecznie zapisy art. 101a wprowadzonego w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach zostały złagodzone. Ustawodawca umożliwił firmom budowlanym i remontowym  przekazanie wytworzonych przez nich odpadów innemu uprawnionemu podmiotowi, który zajmie się wysegregowaniem odpadów. Zatem nie będzie obowiązku segregacji odpadów budowlanych i rozbiórkowych wyłącznie u źródła. W praktyce oznacza to, że wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych, który nie ma możliwości samodzielnie dokonać wstępnej segregacji tych odpadów na sześć frakcji, może przekazać wytworzone odpady firmom, które przeprowadzą ich segregację.

Przywołany przepis dopuszcza takie rozwiązanie, jednak pod warunkiem zawarcia umowy w formie pisemnej, określającej dalsze zagospodarowanie wysegregowanych odpadów. Wówczas odpowiedzialność za ich segregację przejdzie na podmiot, któremu przekazano odpady.

Co istotne, wytwórca odpadów budowlanych i remontowych oraz firma, do której trafiły odpady od osób fizycznych może przekazać odpady budowlane i remontowe wyłącznie podmiotom, które posiadają wymagane zezwolenie na przetwarzanie odpadów, o którym mowa w art. 41 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

Kary pieniężne

Podmiotom, które nie będą prowadziły selektywnego zbierania, odbierania i sortowania wbrew obowiązkowi, określonemu w art. 101a ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach grozi administracyjna kara pieniężna od 1000 zł do 1 000 000 zł.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego od 1 października 2025 roku

Nowelizacja ustawy z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wprowadza znaczące zmiany dotyczące funkcjonowania systemu kaucyjnego w Polsce. Przepisy w sprawie systemu kaucyjnego początkowo miały wejść życie 1 stycznia 2025 roku, jednakże termin został przesunięty na 1 października przyszłego roku.

System kaucyjny to mechanizm, w ramach którego konsumenci przy zakupie towarów w opakowaniach objętych systemem ponoszą dodatkową opłatę (kaucję), która w momencie oddania opakowania w punkcie zbiórki jest im zwracana.

Systemem zostaną objęte opakowania na napoje jednokrotnego użytku:

• jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych do 3 litrów,
• szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra,
• metalowe puszki o pojemności do 1 litra.

Wysokość kaucji

Wysokość kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym wyniesie:

• 50 groszy na butelki PET i puszki metalowej,
• 1 zł na butelki szklane wielokrotnego użytku.

Opakowania objęte systemem będą odpowiednio oznakowane, logotypem systemu kaucyjnego. Opakowanie można będzie zwracać w dowolnym punkcie zbiórki - obowiązek zbierania opakowań objętych systemem nałożony jest na sklepy powyżej 200 m², a małe sklepy poniżej 200 m² mogą dobrowolnie przystępować do systemu. Do systemu mogą przystępować także inni zbierający.

Krótsza lista odpadów zwolnionych z obowiązku prowadzenia ewidencji

Obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów (Dz.U. 2019 poz. 2531) uwzględnia 46 rodzajów (kodów) odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji, o ile nie są przekroczone dopuszczalne ilości tych odpadów.

W nowym rozporządzeniu, które zacznie obowiązywać od 2025 roku, został zaktualizowany wykaz odpadów zwolnionych z obowiązku prowadzenia ewidencji. Z listy odpadów zwolnionych z ewidencji odpadów usunięte zostały wszystkie rodzaje (kody) odpadów niebezpiecznych.

Od 2025 roku pojawi się obowiązek prowadzenia ewidencji dla następujących rodzajów odpadów niebezpiecznych (w każdej ilości):

• 13 02 08* (Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe)
• 15 01 10* (Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone)
• ex 15 01 11* (Opakowania z metali zawierające niebezpieczne porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego inne niż z azbestu, włącznie z pustymi pojemnikami ciśnieniowymi)
• 16 02 13* (Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 12)
• 16 06 03* (Baterie zawierające rtęć).

Wejście w życie nowego rozporządzenia wynika z konieczności dostosowania przepisów krajowych do wymogów legislacji unijnej. Art. 35 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy (Dz. U. UE z 22 listopada 2008 r. L 312/3) narzuca obowiązek prowadzenia ewidencji dla wszystkich rodzajów odpadów niebezpiecznych m.in. przez wytwórców odpadów, bez względu na wytworzoną ilość odpadów tego rodzaju. Tymczasem obowiązujące na gruncie krajowym rozporządzenie Ministra Klimatu z 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, uwzględnia również kody właściwe dla odpadów niebezpiecznych.

Dodatkowe obowiązki dla wytwórców odpadów – wpis do BDO i sprawozdawczość z wytworzonych odpadów

Warto zaznaczyć, że zmiana rozporządzenia jest szczególnie istotna z punktu widzenia szeregu małych i średnich przedsiębiorstw, w których powstają stosunkowo małe ilości odpadów. Podmioty, które są już zarejestrowane w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO) będą musiały rozszerzyć ewidencję odpadów o wytworzone odpady niebezpieczne.

Jeśli natomiast w firmie, nieposiadającej do tej pory obowiązku rejestracji w BDO, zostaną wytworzone odpady, które od 2025 r. nie podlegają zwolnieniu z obowiązku prowadzenia ewidencji (np. świetlówki), oprócz prowadzenia ewidencji odpadów, taki przedsiębiorca będzie musiał uzyskać wpis do BDO. Poza tym będzie zobowiązany również do złożenia do urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce wytworzenia odpadów sprawozdania o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami.

W tym miejscu należy przypomnieć, że prowadzenie działalności bez wymaganego wpisu do rejestru BDO podlega administracyjnej karze pieniężnej od 1000 zł do 1 000 000 zł.

Wzrost stawki opłaty rejestrowej i rocznej za wpis w BDO

Od 1 stycznia 2025 r. szereg przedsiębiorców czekają nowe stawki opłat rejestrowych oraz rocznych w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO).

Obecnie wysokość opłaty rejestrowej i rocznej za wpis do BDO wynosi:

• 100 zł – dla mikroprzedsiębiorców oraz
• 300 zł – dla pozostałych przedsiębiorców.

Od przyszłego roku nastąpi podniesienie stawek opłaty rejestrowej i opłaty rocznej do:

• 200 zł – dla mikroprzedsiębiorców
• 800 zł – dla pozostałych podmiotów

Obowiązek uiszczania opłaty rejestrowej i rocznej wynika z art. 57 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

Kto wnosi opłatę rejestrową za wpis do BDO?

Podczas rejestracji w BDO do uiszczenia opłaty rejestrowej zobowiązani są przedsiębiorcy wprowadzający:

• sprzęt elektryczny i elektroniczny,
• baterie lub akumulatory,
• pojazdy,
• produkty w opakowaniach,
• produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych,
• narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne,
• opony,
• oleje smarowe,

a także

• autoryzowani przedstawiciele wyznaczeni przez zagranicznych producentów sprzętu elektrycznego lub elektronicznego,
• producenci, importerzy i wewnątrzwspólnotowi nabywcy opakowań,
• podmioty reprezentujące.

W jakim terminie wnosi się opłatę roczną?

Podmioty, które dokonały już rejestracji do BDO, zobowiązane są ponadto do uiszczenia do końca lutego każdego roku opłatę roczną za dany rok. Należną kwotę wnosi się na konto urzędu marszałkowskiego właściwego dla siedziby firmy lub miejsca zamieszkania.

Zwolnienie od opłat

Od ponoszenia opłaty rejestrowej i rocznej są nieliczne wyjątki. Opłaty rejestrowej nie uiszczają przedsiębiorcy wpisani do krajowego systemu ekozarządzania i audytu (EMAS). Z kolei opłaty rocznej nie uiszcza się w roku, w którym podmiot dokonał rejestracji w BDO. Wystarczy wówczas uiszczenie opłaty rejestrowej, a opłatę roczną należy wnieść dopiero w następnym roku.

Co grozi za nieuiszczenie opłaty rocznej?

W sytuacji, gdy podmiot nie uiszcza opłaty rocznej, marszałek województwa z urzędu dokonuje wykreślenia podmiotu z rejestru (tak wynika z art. 64 ust. 1 pkt 1 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach).

Autor: Dawid Nawrocki, właściciel Okiem Inspektora Doradztwo Środowiskowe

Więcej artykułów z kadr/płac przeczytasz w Monitor CDK. Pobierz TUTAJ

Poznaj najbliższe szkolenia z zakresu ESG