Zakres CBAM opisany został w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r (dalej: rozporządzenie). Mechanizm ten należy do pakietu „Gotowi na 55”. CBAM ma być kluczowym składnikiem unijnego zestawu narzędzi umożliwiających osiągnięcie celu neutralności klimatycznej Unii najpóźniej do 2050 r., zgodnie z porozumieniem paryskim. Będzie obejmował sprawozdawczość ujmowaną w rejestrze certyfikatów CBAM.

Towary ujęte w rozporządzeniu

Identyfikację towarów, które mają podlegać sprawozdawczości przy zgłoszeniach celnych, mają ułatwić kody CN, ujęte w załączniku numer 1 rozporządzenia. Obejmują one:

• wyroby cementowe,
• energię elektryczną - zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia należy objąć import energii elektrycznej, ponieważ sektor ten odpowiada za 30 % łącznych emisji gazów cieplarnianych w Unii.
• nawozy,
• żeliwo i stal,
• aluminium - CBAM powinien obejmować produkty aluminiowe, ponieważ są one bardzo narażone na ucieczkę emisji. Co więcej, w niektórych zastosowaniach przemysłowych są bezpośrednią konkurencją dla wyrobów stalowych ze względu na zbliżone właściwości,
• chemikalia (tu tylko wodór. W szczególności zakresem niniejszego rozporządzenia nie powinny być objęte chemikalia organiczne, ze względu na ograniczenia techniczne, które w momencie przyjmowania niniejszego rozporządzenia nie pozwalają dokładnie określić emisji wbudowanych związanych z towarami przywożonym. Podobne ograniczenia techniczne dotyczą produktów rafineryjnych, w których przypadku nie można jednoznacznie przypisać emisji gazów cieplarnianych do poszczególnych produktów wyjściowych.

Towary, do których powinno mieć zastosowanie niniejsze rozporządzenie, należy wybierać po dokładnej analizie ich znaczenia pod względem skumulowanych emisji gazów cieplarnianych i pod kątem przynależności firmy do określonego sektora (Unia określa sektory, które wydzielają szczególnie dużo gazów cieplarnianych. Są to sektory: żelaza i stali, rafinerii, cementu, aluminium, podstawowych chemikaliów organicznych, wodoru i nawozów). W wyborze należy zwłaszcza uwzględnić materiały podstawowe i produkty podstawowe objęte EU ETS (Europejski System Handlu Emisjami).

Rejestr CBAM

Pod kątem nowego rozwiązania zostanie stworzona wspólna centralna platformę sprzedaży i odkupu certyfikatów CBAM. Rejestr CBAM ma zawierać zestawienia wraz z informacjami na temat każdego upoważnionego zgłaszającego CBAM, w szczególności:

a) imię i nazwisko lub nazwę, adres oraz dane kontaktowe upoważnionego zgłaszającego CBAM;

b) numer EORI (unijny numer, którym przedsiębiorcy posługują się w kontaktach z organami celnymi na terytorium całej Unii Europejskiej) upoważnionego zgłaszającego CBAM;

c) numer rachunku CBAM (Komisja nadaje każdemu upoważnionemu zgłaszającemu CBAM niepowtarzalny numer rachunku CBAM. Każdy upoważniony zgłaszający CBAM uzyskuje dostęp do swojego rachunku w rejestrze CBAM);

d) numer identyfikacyjny, cenę sprzedaży, datę sprzedaży, datę umorzenia, odkupu lub anulowania certyfikatów CBAM w odniesieniu do każdego upoważnionego zgłaszającego CBAM

Okresy wdrażania CBAM

Aby zapewnić stopniowe zastąpienie obecnego systemu bezpłatnych uprawnień przez CBAM, mechanizm ten ma być wprowadzany sukcesywnie, jednocześnie stopniowo wycofywane będą bezpłatne uprawnienia w sektorach nim objętych.

• Okres przejściowy rozpoczyna się 1 października 2023 roku – potrwa do 1 stycznia 2026. W tym okresie zgłaszający import określonych towarów mają składać kwartalne raporty o podatku węglowym.

• Od początku 2026 roku importerzy towarów będą mieli obowiązek składania rocznych deklaracji o podatku węglowym (termin ich składania został ustalony na 31 maja każdego roku). Będą one musiały uwzględniać liczbę certyfikatów CBAM.

Deklaracja CBAM

Do dnia 31 maja każdego roku, a po raz pierwszy w roku 2027 na rok 2026, każdy upoważniony zgłaszający CBAM ma za pośrednictwem rejestru CBAM złożyć deklarację CBAM za poprzedni rok kalendarzowy. Będzie ona musiała zawierać:

a) całkowitą ilość poszczególnych rodzajów towarów przywiezionych w poprzednim roku kalendarzowym, wyrażoną w megawatogodzinach w przypadku energii elektrycznej i w tonach w przypadku innych towarów;

b) całkowity poziom emisji wbudowanych. Metodę ich obliczania określa załącznik 4 rozporządzenia.

c) całkowitą liczbę certyfikatów CBAM, które mają zostać przekazane do umorzenia – odpowiadającą całkowitej wielkości emisji wbudowanych

d) kopie sprawozdań z weryfikacji wydanych przez akredytowanego weryfikatora.

Kary za naruszanie CBAM

Jak czytamy w rozporządzeniu, państwa członkowskie powinny nakładać kary za naruszanie przepisów niniejszego rozporządzenia i zapewnić egzekwowanie takich kar. W okresie przejściowym można dostać karę od 10 do 50 euro za tonę niezadeklarowanych emisji, co może wynikać z niezłożenia raportu CBAM czy też złożenia go w formie niekompletnej lub nieprawidłowo.

Poznaj najbliższe szkolenia z zakresu ochrona środowiska