Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez pracownika

Zakres odpowiedzialności pracownika

Zgodnie z art. 114 Kodeksu pracy, pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach rozdziału. Co ważne, pracownik ponosi odpowiedzialność tylko za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę – nie zaś dodatkowo za utracone przez pracodawcę korzyści, i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.

Z kolei pracodawca, w myśl art. 116 Kodeksu pracy, zobowiązany jest wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej spadkobierców szkody.

Co więcej, pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia. Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.

Za szkodę wyrządzoną w warunkach wyżej wskazanych odszkodowanie dla pracodawcy nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Umyślna wina pracownika i odszkodowanie w pełnej wysokości

Inaczej kształtuje się odpowiedzialność pracownika w przypadku wyrządzenia szkody z jego winy umyślnej. Zgodnie z art. 122 Kodeksu pracy, jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości. Przepis ten wyłącza zatem ograniczoną odpowiedzialność pracownika w razie wyrządzenia pracodawcy szkody z winy umyślnej, mającej postać winy umyślnej kwalifikowanej, czyli zamierzonego działania. Jak podkreślił Sąd Okręgowy w Opolu w wyroku z dnia 16 maja 2019 r., sygn. akt V Pa 23/19, w przepisie tym nie chodzi bowiem o umyślne działanie (zaniechanie), które w konsekwencji doprowadziło do szkody, ale o takie umyślne działanie (zaniechanie), którego skutek jest objęty zamiarem sprawcy. Będzie to więc zarówno zamiar bezpośredni, tj. zamierzona chęć wyrządzenia pracodawcy szkody, jak i zamiar ewentualny, tj. przewidywanie możliwości wystąpienie szkody i godzenia się na to.

Odpowiedzialność pracownika z tytułu wyrządzenia szkody w winy umyślnej pociąga za sobą obowiązek pokrycia szkody w pełnej wysokości, tj. za rzeczywistą stratę i utracone korzyści.

Odpowiedzialność spadkobierców pracownika

Kodeks pracy nie daje pracodawcy możliwości skierowania roszczenia o naprawienie szkody do spadkobierców pracownika, który ją wyrządził. Podstawy dla roszczenia pracodawcy szukać należy w przepisach Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 922 ust. 1 Kodeksu cywilnego, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. A zatem, prawa i obowiązki majątkowe związane ze stosunkiem pracy również przechodzą ma spadkobierców zmarłego pracownika. Jest to jednak obwarowane pewnymi warunkami wynikającymi z orzecznictwa sądów.

Sąd Okręgowy w Białymstoku, sygn. akt V P 3/1, rozpatrywał powództwo pracodawcy przeciwko spadkobiercom zmarłego pracownika, który doprowadził do szkody w majątku pracodawcy. Kwestią sporną było ustalenie, czy działania pracownika miały charakter umyślny. W wyroku z dnia 24 lutego 2014 r., Sąd stwierdził, iż spadkobiercy są zobowiązani do naprawienia szkody wyrządzonej pracodawcy przez zmarłego pracownika, pod warunkiem spełnienia następujących przesłanek:

• istnienie szkody oraz jej wysokość,
• wina pracownika,
• związek przyczynowy między działaniem pracownika a powstaniem szkody.

Oznacza to, że pracodawca może dochodzić naprawienia szkody od spadkobierców pracownika, jeśli zachodzi związek przyczynowy między działaniem pracownika a powstaniem szkody, a działania pracownika miały charakter umyślny.

Więcej artykułów z kadr/płac przeczytasz w Monitor CDK. Pobierz TUTAJ

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac