Kluczowe wyzwania CCUS i propozycje deregulacyjne dla sektora

W Polsce sektor CCUS (technologii mającej na celu wychwytywanie, wykorzystywanie oraz składowanie dwutlenku węgla wytwarzanego przez przemysł i sektor energetyczny) potrzebuje spójnej i przejrzystej strategii rządowej, aby mógł dynamicznie się rozwijać i by firmy mogły sprawnie przygotowywać raporty ESG z tego zakresu. Ważne jest, aby przedsiębiorcy dostawali od strony rządowej jednoznaczne wskazówki dotyczące dekarbonizacji i aby prawo w tym zakresie było przejrzyste.

Kluczowe elementy strategii rządowej

W 2024 roku opracowano solidną podstawę strategii dla branży CCUS, która została przedłożona Ministerstwu Klimatu i Środowiska. Kluczowe elementy tej strategii obejmują:

1. Regulacje dotyczące morskich terminali przeładunkowych - Uregulowanie zasad współpracy z operatorami przesyłania CO₂ rurociągami, co ma na celu zapewnienie usług transportu, magazynowania oraz przeładunku CO₂.
2. Taryfowy model ustalania ceny usług transportu CO₂ - Umożliwienie długoterminowych umów na świadczenie usług transportu i składowania CO₂, co powinno być wspierane przez odpowiednie systemy finansowania.
3. Jawne zasady dostępu do sieci transportu CO₂ - Wprowadzenie przejrzystych zasad, które będą zatwierdzane przez organ regulacyjny, co przyczyni się do uproszczenia dostępu do infrastruktury.
4. Separacja odpowiedzialności - Wyodrębnienie strukturalne operatorów składowania CO₂ od podmiotów wychwytujących ten gaz, co ma na celu zwiększenie przejrzystości i efektywności działania.
5. Operator sieci transportowej CO₂ - Powołanie Operatora sieci transportowej, który będzie odpowiedzialny za eksploatację i rozwój infrastruktury do transportu CO₂.

Wyzwania prawne i administracyjne

Pomimo postępów, branża CCUS w Polsce napotyka liczne bariery prawne i administracyjne, które utrudniają rozwój inwestycji w tej dziedzinie. Obowiązujące zasady dotyczące nabywania praw do informacji geologicznych stanowią istotną przeszkodę kosztową w rozwoju inwestycji CCS. Brak również jasnych regulacji dotyczących umów użytkowania górniczego, co ogranicza możliwość współpracy między przedsiębiorstwami a Skarbem Państwa. Większość problemów w sektorze CCUS sprawia złożoność procesów administracyjnych. Tu np. wymóg uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla modernizacji i remontów w branży rafineryjno-petrochemicznej powoduje liczne komplikacje i opóźnienia.

Deregulacyjne propozycje przedsiębiorców

Specjaliści z konfederacji Lewiatan postulują wprowadzenie kilkunastu zmian, które mogłyby pomóc zminimalizować bariery między innymi w zakresie sprawozdawczości ESG. 

• Zmiany w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko

Katalog przedsięwzięć wymagających uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest zbyt szeroki i pozostawia pole do nadinterpretacji. Szczególnie w przypadku modernizacji, remontów, wymian w instalacjach branży rafineryjno-petrochemicznej, sporo trudności sprawia właściwa kwalifikacja. Co więcej, ilość prowadzonych tego typu działań powoduje, iż niemal nieustannie toczą się postępowania w sprawie wydania DoŚU, a w końcowym rezultacie przedsięwzięcie nie ma mierzalnego wpływu na środowisko. Należy wprowadzić zapisy jasno wskazujące, że w przypadkach modernizacji, remontów, zmian w instalacji lub jej części, które nie powodują zwiększenia oddziaływania na środowisko, uzyskiwanie Decyzji środowiskowej nie jest wymagane

• Zmiany w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska

Lewiatan postuluje wnoszenie opłat środowiskowych w oparciu o zaraportowane dane w sprawozdaniu do krajowej bazy. Ryczałt opłat za wszystkie rodzaje silników spalinowych, a nie w oparciu o wskaźniki emisji. Określenie wskaźników emisji ze spalania w autach, wózkach widłowych jest trudne do oszacowania i niewspółmierne do opłaty jaką ponosi podmiot. W przypadku gdy podmiot gospodarczy posiada podpis elektroniczny, postulujemy by była możliwość wysyłki do Urzędu Marszałkowskiego w formie elektronicznej sprawozdania, a nie w wersji papierowej.

• Zmiany w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2016 r. w sprawie szczegółowego zakresu informacji zawartych w raporcie oraz sposobu jego wprowadzania do Krajowej bazy o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji oraz w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji

Lewiatan postuluje składanie raportu KOBIZE co 2 lata lub rzadziej, część informacji (np. o emisjach) jest składa na w wykazach opłatowych do Marszałka, jest w pozwoleniach (np. środki ograniczania emisji, urządzenia których eksploatacja powoduje emisje). Spodziewane korzyści to brak konieczności przekazywania i aktualizacji wielu danych o źródłach emisji, które są dostępne z innych poziomów (np. pozwoleń), optymalizacja czasu i redukcja kosztów związanych z realizacją obowiązku.

• Zmiany w ustawie o statystyce publicznej, ustawie o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji oraz ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach

Należy ujednolicić termin składania sprawozdań środowiskowych o podobnym charakterze danych tj.:

‒ emisji do powietrza do 31.03 (obecnie jest 27.02) za rok poprzedni, by prowadzący działalność miał czas na rzetelne przygotowanie danych,

‒ Sprawozdanie OS-6 – do 31.03. za rok poprzedni (obecnie jest to termin 31.01) – sprawozdanie uzupełnia się m.in. w oparciu o dane od odbiorców odpadów – trudno jest pozyskać w tak krótkim czasie – pierwsze dni stycznia. Rekomendowane jest ujednolicenie terminu tak jak sprawozdawczość w PRTR),

‒ Sprawozdania w BDO – do 31.03. (obecnie jest to termin 15.03) za rok poprzedni. Rekomendowane jest ujednolicenie terminu tak jak sprawozdawczość w PRTR).

‒ Sprawozdanie do Krajowej bazy – termin sprawozdawczości 28.02 za rok poprzedni

• Zmiany w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

Wydawanie decyzji zezwalającej na emisję gazów cieplarnianych oraz zatwierdzenie planu monitorowania, zatwierdzanie planów poboru próbek, planu metodyk monitorowania, udoskonalania monitorowania obecnie należy do obowiązku Marszałka Województwa. Dokumentacja ta wysyłana jest przez marszałka do KOBIZE celem wydania opinii, co znacznie wydłuża proces wydawania decyzji. Rekomendujemy by organem zobowiązanym do wydawania decyzji w zakresie systemu handlu uprawnieniami było KOBIZE.

Wniosek o wydanie decyzji zobowiązuje prowadzącego instalację do przekazywania w formie papierowej załączników tj. oceny ryzyka, oceny niepewności oraz dokumentacji potwierdzającej niepewność a więc sprawdzenie przyrządów pomiarowych za zgodność z oryginałem (które są raz w roku weryfikowane przez niezależnego weryfikatora). Proponujemy aby komplet dokumentów wysyłany był w formie elektronicznej na skrzynkę mailową. Możliwość wysyłania wniosku poprzez skrzynkę mailową, a nie przez ePUAP

Aby branża CCUS mogła zrealizować swój potencjał, konieczne są zmiany w przepisach prawnych oraz uproszczenie procesów administracyjnych. Wprowadzenie rekomendowanych działań pozwoli na efektywniejsze zarządzanie emisjami CO₂ oraz przyczyni się do dekarbonizacji polskiej gospodarki. Współpraca między sektorem publicznym a prywatnym, a także wsparcie dla innowacyjnych technologii, będą kluczowe dla sukcesu branży CCUS w Polsce.

źródło: Czarna lista barier, postulaty deregulacyjne Konfederacji Lewiatan Czarna-Lista-Barier-Lewiatana_2025-1.pdf

Aby dowiedzieć się więcej w zakresie zrównoważonego rozwoju kliknij tutaj

Poznaj najbliższe szkolenia z zakresu ESG