Na system opodatkowania wyrównawczego (ang. top-up tax) składają się następujące fundamentalne zasady i obszary opodatkowania:

• zasada włączenia dochodu do opodatkowania (IIR),
• zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR),
• kwalifikowany krajowy podatek wyrównawczy (QDMTT).

W maju zakończyły się prowadzone przez Ministerstwo Finansów konsultacje dotyczące ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym, która ma implementować w Polsce globalny podatek minimalny (tzw. Filar II). Przedsiębiorcy zwracają uwagę, że wpłynie on znacząco na system ulg podatkowych, rujnując między innymi system B+R. Sprawdzamy, jakie jeszcze uwagi zgłoszono do projektu.

Problemy z systemem ulg. Propozycja rozwiązania

W kontekście systemu ulg podatkowych w Polsce Filar II może zastopować rozwój gospodarczy, ponieważ może wpłynąć na możliwość stosowania ulg podatkowych przez przedsiębiorstwa. Jeśli kraje będą zobligowane do stosowania minimalnego poziomu opodatkowania, to mogą być także zmuszone do ograniczenia ulg podatkowych, aby zapewnić odpowiednią wysokość wpływów podatkowych.

W Polsce system ulg podatkowych jest dość rozbudowany i obejmuje m.in. ulgę na złe długi, ulgę na badania i rozwój (B+R) czy ulgę na inwestycje. Przedsiębiorcy alarmują, że wprowadzenie globalnego podatku wyrównawczego zmniejszy między innymi korzyści z inwestycji w specjalnych strefach ekonomicznych. Jak podkreśla Konfederacja Lewiatan: Zgodnie z zasadami kalkulacji podatku wyrównawczego w ramach Filar 2, efektywna stawka podatkowa dla podmiotu korzystającego ze zwolnienia w podatku dochodowym na podstawie zezwolenia lub decyzji o wsparciu może być znacznie niższa niż 15%. W konsekwencji będzie to oznaczać opodatkowanie takiego podmiotu podatkiem wyrównawczym, a tym samym przyczyni się do zmniejszenia korzyści wynikającej z działalności w strefie ekonomicznej.

Krajowa Izba Doradców Podatkowych (KIDP) wysuwa propozycję rozwiązań dla orgraniczeń ulgi PSI, wynikających z projektowanego prawa. Proponuje tu umożliwienie, aby podatnik samodzielnie decydował o tym, ile zużyje ulgi w danym roku, aby mógł w domyśle zapłacić tyle CIT, aby już nie być zobowiązanym do zapłacenia podatku wyrównawczego, jednocześnie nie tracąc dostępnej puli pomocy. KIDP postuluje, że należałoby rozważyć ten sam mechanizm dla ulgi B+R. Zdarza się bowiem, że podmioty całkowicie kompensują swój CIT tą ulgą.

Potrzeba kompatybilności przy kosztownych interpretacjach

Centrum Wspierania Biznesu „Partner” zwraca uwagę na potrzebę doprecyzowania przepisów, tak by współbrzmiały z przepisami między innymi ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Pod tym kątem podmiot zgłosił konkretne przykłady, mianowicie:

• art. 64-66 projektu ustawy zawierają szczegółowe uregulowania dotyczące ulg podatkowych – kwalifikowanych zwrotnych, niekwalifikowanych zwrotnych, zbywalnych i innych. Gdyby ustawodawca zawarł w tych przepisach bezpośrednie odesłania do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tym samym precyzyjnie wskazując, których ulg podatkowych obowiązujących w Polsce dotyczą projektowane regulacje, przepisy byłyby klarowniejsze niż obecnie;
• art. 78 projektu ustawy definiujący pojęcie podatku kwalifikowanego. Przepis wskazuje na m.in. podatki nakładane z tytułu dochodu i „inne podobne podatki”, a także podatki nakładane w miejsce podatku dochodowego od osób prawnych w przypadku gdy w państwie lokalizacji jednostki składowej nie obowiązuje system podatku dochodowego od osób prawnych. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje obecnie liczne daniny publicznoprawne (np. podatek minimalny, podatek od przerzuconych dochodów), których kwalifikacja na gruncie art. 78 projektu ustawy nie musi być jednoznaczna, nawet uwzględniając bardziej szczegółowe uzasadnienie do projektu ustawy. Nic nie stoi na przeszkodzie, by ustawodawca wobec podatników krajowego podatku wyrównawczego jasno określił, które z podatków obowiązujących w polskim systemie prawnym są podatkami kwalifikowanymi.
• art. 100 pkt 1 lit. b) – definicja kwalifikowanych pracowników – wskazani zostali „niezależni zleceniobiorcy”, którzy jednocześnie mają podlegać „kierownictwu i kontroli”. W uzasadnieniu do projektu ustawy mowa jest o m.in. wykonawcach/kontrahentach. Trudno stwierdzić, czy brane są tu pod uwagę wyłącznie osoby realizujące świadczenia na podstawie umowy o dzieło czy umowy zlecenia, czy również osoby na jednoosobowej działalności gospodarczej (B2B – nie podlegają kierownictwu i kontroli, więc, co do zasady nie powinny). Przepis należałoby doprecyzować.
• Art. 100 pkt 2 - definicja kwalifikowanych kosztów płac. Przepis i uzasadnienie do projektu nie precyzują czy chodzi tu pozycje kosztowe mające charakter rezerw (np. rezerwy na premie, rezerwy na niewykorzystane urlopy, rezerwy na odprawy).

Potrzeba doprecyzowania i bardzo jasnego odniesienia do przepisów krajowych jest tym bardziej potrzebna, że projekt ustawy przewiduje bardzo kosztowny tryb urzędowej interpretacji przepisów w postaci opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego z opłatą wstępną na poziomie 25 000 zł i opłatą główną sięgającą nawet 75 000 zł.

Wyzwania i zadania dla księgowych i dyrektorów finansowych

Pod tym hasłem uwagi zgłosiło Stowarzyszenie Księgowych w Polsce. Zwraca ono uwagę, że zaplanowanie procesu przygotowania do płacenia omawianego podatku będzie wymagało przygotowania służb finansowo-księgowych i działów prawnych. Szczególnie będzie wymagało:

• zebrania nowych, dotychczas nierejestrowanych danych i organizacji procesów ich pozyskiwania i przetwarzania;
• ustalenia, czy grupa się kwalifikuje i ustalenia kryteriów tej kwalifikacji;
• określenia jurysdykcji, w których grupa działa lub wybrania takiej jurysdykcji;
• określenia katalogu wyłączenia płacenia tego podatku;
• wyliczenia jurysdykcyjnego kwalifikowalnego dochodu oraz możliwości wyboru korekt tzw. elections;
• obliczenia podatków kwalifikowanych i podatków opłaconych i przeprowadzania skomplikowanych kalkulacji;
• wyliczenia substratu majątkowo osobowego i wielu innych, które powinny zostać prawidłowo zidentyfikowane i skalkulowane indywidualnie lub w odniesieniu do grupy spółek lub w jedno i drugie;
• stworzenia nowego planu kont lub co najmniej identyfikacji kont księgowych do w/w operacji, informacji np. dotyczących wyliczenia substratu majątkowo-osobowego;
• ustalenia, czy wystąpi i jak duże będzie dodatkowe opodatkowanie wyrównawcze oraz który podmiot w ramach grupy powinien zapłacić podatek;
• raportowania według odmiennych zasad związanych z tym podatkiem;
• wiedzy, że przepisy krajowe Ustawy o rachunkowości, jak i projektowane jej zmiany dają pierwszeństwo w zakresie konsolidacji Międzynarodowym Standardom Rachunkowości, a konsolidacja w grupach kapitałowych z kapitałem amerykańskim, szczególnie w grupach związanych z obronnością jest dokonywana w oparciu o amerykańskie US GAAP.

Uwag jest znacznie więcej i jak widać, implementacja dyrektywy wymaga jeszcze szerokiego zakresu pracy, tak by nowe prawo nie budziło wątpliwości (szczególnie, że interpretacje są w tym przypadku bardzo kosztowne i długotrwałe). Wskazane byłoby wydłużenie konsultacji społecznych w tym zakresie, ale z drugiej strony zwlekanie z wprowadzeniem Filaru II może wiązać się z obciążeniem budżetu państwa karami porządkowymi.

Pobierz najnowszy numer Monitora CDK, w którym znajdziesz ten i wiele innych ciekawych artykłów. Miesięcznik w formie pdf znajdziesz TUTAJ

Poznaj najbliższe szkolenia z zakresu podatków