Renta z tytułu niezdolności do pracy

Zgodnie z art. 57 z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

• jest niezdolny do pracy;
• ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;
• niezdolność do pracy powstała w okresach podlegania ubezpieczeniu rentowemu albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;
• nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Ubezpieczonemu, która spełniła powyższe warunki, przysługuje:

• renta stała – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała,
• renta okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

W myśl przepisów Kodeksu pracy, nabycie przez pracownika renty z tytułu niezdolności do pracy, czy to stałej czy okresowej, daje pracodawcy tylko możliwość rozwiązania z nim stosunku pracy. Oznacza to, że pracownik może nadal pozostać w zatrudnieniu, pod warunkiem, że nie będzie wykonywał pracy, co do której lekarz orzecznik stwierdzi wystąpienie przeciwwskazań. Niezdolność do pracy dotyczy bowiem pracy wykonywanej na danym stanowisku lub pracy określonego rodzaju, a nie jakiejkolwiek pracy. Warto przytoczyć tutaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1999 r., sygn. akt I PKN 469/99, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że przeciwwskazanie lekarskie do wykonywania choćby jednego obowiązku należącego do zakresu czynności na zajmowanym stanowisku pracy uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę.

Pracodawca może zatem powierzyć pracownikowi pobierającemu rentę z tytułu niezdolności do pracy wykonywanie zadań innego rodzaju lub zadań na innym stanowisku.

Badania lekarskie

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku lub do pracy określonego rodzaju, w warunkach określonych w skierowaniu na badania lekarskie. Oznacza to, że w przypadku chęci dalszego zatrudniania pracownika pobierającego rentę z tytułu niezdolności do pracy – oczywiście na innym stanowisku – pracodawca zobowiązany jest, przed przeniesieniem pracownika na to stanowisko, skierować go na badania lekarskie. Dopiero orzeczenie lekarza orzecznika stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy określonej w skierowaniu, pozwala pracodawcy na dopuszczenie pracownika do pracy.

Stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 23 listopada 2004 r., sygn. akt I PK 67/04, w którym stwierdził, że: „(…) pozostaje poza sporem, że pomimo przywrócenia do pracy i zgłoszenia gotowości jej niezwłocznego podjęcia powód był faktycznie niezdolny do wykonywania pracy zarówno na dotychczasowym, jak też na innych stanowiskach pracy u strony pozwanej. W tym czasie pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, co skądinąd nie wykluczało kontynuowania zatrudnienia.”.

Gotowość pracownika do świadczenia pracy

Pracownik, który nabył prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, zobowiązany jest powiadomić pracodawcę o zamiarze powrotu do pracy po ustaniu okresów ochronnych wskazanych w art. 53 ust. 1 pkt 1 lit. b Kodeksu pracy oraz wykonać kontrolne badania lekarskie. Sąd Rejony w Łomży, w wyroku z dnia 29.01.2018 r., sygn.. akt IV P 100/17, przyznał, że „pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Nie ma natomiast obowiązku skierowania pracownika na badania w celu uzyskania orzeczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność do pracy, jeżeli pracownik po upływie okresu ochronnego przewidzianego w art. 53 par. 1 pkt 1 lit. b k.p. nie stawia się do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności (odzyskaniem zdolności do pracy w następstwie ustania choroby). „(…) Gdy pracownik zamierza powrócić do pracy, wtedy dla skutecznego uchronienia się przed następstwem długotrwałej absencji chorobowej (…) nie tylko powinien poddać się kontrolnym badaniom lekarskim, lecz także musi uzyskać – po przeprowadzeniu takiego badania – zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania dotychczasowej pracy (potwierdzające odzyskanie zdolności do pracy)”.

Niezdolność pracownika do pracy

Kodeks pracy, w art. 53 ust. 1 lit. b, przyznaje pracodawcy prawo do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem niezdolnym do pracy. Zgodnie z tym przepisem, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:

• jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej sześć miesięcy, lub
• jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.

Więcej artykułów z kadr/płac przeczytasz w Monitor CDK. Pobierz TUTAJ

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac