Wydaje się, że taka forma wsparcia zyska na znaczeniu w obecnej sytuacji, gdzie utrata zatrudnienia lub źródła dochodu w wyniku obostrzeń wprowadzonych w związku z przeciwdziałaniem rozprzestrzeniania się koronawirusa dotyka lub dotknie znaczną liczbę pracowników i przedsiębiorców.

Warunki nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego reguluje ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. 2020 poz. 1725). Zgodnie z nią, o świadczenie przedemerytalne może ubiegać się osoba, która:

• w danym zakładzie pracy przepracowała co najmniej 6 miesięcy,
• do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego:
  • z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy
    - ukończyła 56 lat (kobiety) lub 61 lat (mężczyźni), zaś jej staż pracy wynosi 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni);
  • z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1409) - ukończyła 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni) i posiada 30 lat lub 35 lat stażu pracy;
  • z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1409) - przepracowała minimum 35 lat (kobiety) lub 40 lat (mężczyźni) – w tym przypadku świadczenie przysługuje niezależnie od wieku.

Świadczenie należy się także osobie, która do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, posiadała 34-letni (kobiety) lub 39-letni (mężczyźni) staż pracy. Do stażu pracy liczą się okresy składkowe i nieskładkowe (np. studia, praca w gospodarstwie rolnym), przy czym okresy nieskładkowe nie mogą przekroczyć jednej trzeciej okresów składkowych.

Co ważne, nie ma znaczenia, w jakim trybie doszło do rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego. Istotna jest, aby przyczyna rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego leżała po stronie zakładu pracy (przyczyna powinna zostać wyraźnie wskazana w świadectwie pracy). Na takim stanowisku stanął Sąd Okręgowy w Częstochowie w wyroku z 20 maja 2016 r., sygn. akt. IV U 129/16. Do przyczyn takich należą bez wątpienia: ogłoszenie upadłości pracodawcy, jego likwidacja lub likwidacja stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych, technologicznych, wygaśnięcie stosunku pracy z powodu śmierci pracodawcy lub rozwiązania stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 ust. 1¹ Kodeksu pracy z uwagi na ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika.

Kolejnym warunkiem koniecznym do uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego jest rejestracja w powiatowym urzędzie pracy i pobieranie zasiłku dla bezrobotnych. I tak, o świadczenie przedemerytalne może ubiegać się osoba, która zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, pobierała zasiłek dla bezrobotnych przez okres co najmniej 180 dni i po upływie tego okresu:

1. nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;
2. w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;
3. złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy zaświadczenia potwierdzającego okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Przy czym, prawa do świadczenia emerytalnego nie traci osoba, która utraciła status osoby bezrobotnej i ponownie zarejestrowała się w powiatowym urzędzie pracy. Stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2017 r., sygn. akt. I UK 125/16, w którym stwierdził, że utrata statusu osoby bezrobotnej na podstawie art. 33 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, tj. w związku z odmową przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, i ponowna rejestracja w powiatowym urzędzie pracy po upływie kilku miesięcy nie stanowi negatywnej przesłanki do przyznania świadczenia, gdyż nie zrywa związku czasowo-przyczynowego z faktem rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika.

Kolejną grupą, która jest uprawniona do prawa do świadczenia przedemerytalnego, są osoby, które do dnia ogłoszenia upadłości prowadziły nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, z późn. zm.), za ten okres opłaciły składki na ubezpieczenia społeczne i do dnia ogłoszenia upadłości ukończyły:

1. co najmniej 56 lat (kobieta) i posiadają okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat,
2. co najmniej 61 lat (mężczyzna) i posiadają okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 25 lat.

Warunkiem koniecznym dla uznania, że nastąpiła upadłość, jest wydanie przez właściwy sąd postanowienia o upadłości. Warto zaznaczyć, że zawieszenie działalności gospodarczej nie podlega wliczeniu przy ustalaniu okresu prowadzenia tej działalności.

Zgodnie z ww. ustawą, o przyznanie świadczenia przedemerytalnego może ubiegać się także osoba, która:

1) miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy i pobierała ją nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, po czym zarejestrowała się w ciągu 30 dni od ustania prawa do renty w powiatowym urzędzie pracy i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła:

1. co najmniej 55 lat (kobieta) i posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat,
2. co najmniej 60 lat (mężczyzna) i posiadał okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 25 lat.

2) pobierała świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111), lub zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1297), nieprzerwanie przez okres co najmniej 365 dni i utraciła je w wyniku śmierci osoby, którą się opiekowała; następnie zarejestrowała się w powiatowym urzędzie pracy w ciągu 60 dni od utraty prawa do tych świadczeń, i do dnia, w którym ustało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, ukończyła:

1. co najmniej 55 lat (kobieta) i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet,
2. co najmniej 60 lat (mężczyzna) i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 25 lat.

Od 1 marca 2020 r. wysokość świadczenia wynosi ono 1.210,99 zł. Świadczenie przedemerytalne podlega okresowej waloryzacji, która jest przeprowadzana na zasadach i w terminach przewidzianych w ww. ustawie.