Do takich wniosków doszedł TSUE w dwóch sprawach połączonych: C-762/18 QH/Varhovenkasatsionen sad na Republika Bulgaria i C-37/19 CV/Iccrea Banca SpA.

Pierwsza sprawa dotyczyła byłej nauczycielki muzyki ze szkoły podstawowej, pani Q.H, która - po stwierdzeniu przez bułgarski sąd, że szkoła w kwietniu 2004 r. zwolniła ją niezgodnie prawem - została przywrócona do pracy. W 2009 r., na skutek kolejnego zwolnienia z pracy, pani Q.H. wniosła do sądu powództwo przeciwko szkole o wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za okres pozostawania bez pracy po bezprawnym zwolnieniu. Bułgarski sąd kasacyjny oddalił jej żądanie, wskazując, że celem urlopu wypoczynkowego jest odpoczynek, ona zaś w okresie pozostawania bez pracy nie świadczyła pracy – a zatem ekwiwalent nie przysługuje jej. Następnie pani Q.H. wystąpiła do sądu
z powództwem o wypłatę odszkodowania ze względu na naruszenie prawa unijnego przez bułgarski wymiar sprawiedliwości, tj. dyrektywy 2003/88/WE z 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, która jej zdaniem gwarantuje pracownikowi prawo do urlopu za czas pozostawania bez pracy (Dz. Urz. z 2003 r., L 299, s. 9).

W drugiej sprawie z kolei, była pracownica włoskiego banku Iccrea Banca, pani C.V., po dwukrotnym zwolnieniu jej z pracy i przywróceniu do pracy przez sąd w latach 2002 – 2003, została ostatecznie zwolniona w 2010 r. Pani C.V. wystąpiła do sądu przeciwko Iccrea Banca z pozwem o wypłatę świadczenia pieniężnego za niewykorzystany coroczny płatny urlop wypoczynkowy za okres między jej niezgodnym z prawem zwolnieniem a przywróceniem jej do pracy. Powództwo również zostało oddalone, po czym sprawa trafiła ostatecznie przez włoski sąd kasacyjny.

W obu sprawach sądy krajowe zwróciły się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi:

Czy prawo Unii Europejskiej, w opisanych okolicznościach, przyznaje pracownikowi prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego za okres między niezgodnym z prawem zwolnieniem a przywróceniem do pracy, także wówczas, gdy w tym okresie faktycznie nie świadczył pracy na rzecz swojego pracodawcy? A jeśli odpowiedź byłaby twierdząca, to czy w przypadku przysługującego w takiej sytuacji urlopu wypoczynkowego, pracownik ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego?

TSUE udzielił na oba te pytania odpowiedzi twierdzącej.

W pierwszej kolejności Trybunał podkreślił, że dyrektywa 2003/88/WE gwarantuje pracownikom co najmniej cztery tygodnie płatnego urlopu wypoczynkowego, którego celem jest odpoczynek od pracy i który powinien być powiązany z rzeczywistym czasem jej wykonywania. Istnieją jednak okoliczności niezależne od woli pracownika, które uniemożliwiają powiązanie płatnego wypoczynku z faktycznym wykonywania obowiązków, np. zwolnienie lekarskie spowodowane chorobą.

TSUE uznał następnie, że sytuacja osoby, która nie może świadczyć pracy z powodu bezprawnego zwolnienia, nie różni się zasadniczo od sytuacji pracownika, który nie świadczy jej z powodu np. choroby. Bezprawne zwolnienie bowiem nie zależało od woli pracownika i nie mógł on tego przewidzieć. Osoba taka nie powinna zatem ponosić negatywnych konsekwencji wadliwej decyzji pracodawcy. Oznacza to, że pracownik, który został bezprawnie zwolniony i następnie przywrócony do pracy, musi mieć zagwarantowane prawo do płatnego urlopu za okres od zwolnienia z pracy do przywrócenia do pracy. Nie może jednak egzekwować swojego prawa od byłego pracodawcy, jeśli czasie pozostawania bez pracy podjął zatrudnienie u kolejnego pracodawcy – doprowadziłoby to bowiem do skumulowania płatnego wypoczynku.

Jak kształtuje się kwestia urlopu wypoczynkowego na gruncie prawa polskiego?

Kodeks pracy nie zawiera regulacji, która przyznawałaby pracownikowi prawo do urlopu wypoczynkowego za okres pomiędzy bezprawnym zwolnieniem a przywróceniem do pracy. Ugruntowana w tym zakresie linia orzecznicza Sądu Najwyższego również potwierdza, że prawo do urlopu przysługuje osobie świadczącej pracę, a czas pozostawania bez pracy po bezprawnym zwolnieniu nie jest okresem zatrudnienia, ale jedynie podlega wliczeniu do niego - tak Sąd Najwyższy w uchwale z 4 dnia kwietnia 1995 r., sygn. akt I PZP 10/95; w wyroku z dnia 14 marca 2006 r., sygn. akt I PK 144/05; w wyroku z dnia 3 lutego 2016 r., sygn. akt I PK 27/15.

Linia orzecznicza sądów polskich jest zatem odmienna od linii orzeczniczej TSUE
– oznacza to również, że jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej. Trudno przewidzieć, czy sądy polskie przyjmą argumentację TSUE w kwestii przyznawania pracownikom prawa do urlopu wypoczynkowego za okres pomiędzy bezprawnym zwolnieniem a przywróceniem do pracy. Zważając na ilość spraw pracowniczych, których podstawą jest bezprawne zwolnienie
z pracy, zignorowanie wyroku TSUE i utrzymanie dotychczasowej linii orzeczniczej wydaje się rozwiązaniem wyłącznie tymczasowym.